Το μουσείο Μπενάκη ανοίγει τις πόρτες του στην τεχνική της μαρμαροτεχνίας της Τήνου με την “αναδυόμενη” έκθεση “A future for the past” που επιμελήθηκε η Maria Cristina Didero. Πρόκειται για μια έκθεση που αποδεικνύει περίτρανα ότι οι παραδοσιακές τεχνικές είναι τα πλέον ιδανικά εργαλεία για την υλοποίηση αντικειμένων τέχνης σύγχρονου σχεδιασμού.
Πύργος Τήνου: Ένα χωριό ύμνος στο μάρμαρο
Για τους Τηνιακούς η τέχνη του μαρμαρογλύπτη ήταν πάντα καμάρι και καταξίωση. Ο τόπος, πρόσφερε απλόχερα την πρώτη ύλη. Και εκείνοι του το ανταπέδιδαν στολίζοντας τις εκκλησιές με γλυπτά μαρμάρινα τέμπλα και τα σπίτια με μοναδικής ομορφιάς χρηστικά γλυπτά αντικείμενα. Η μαρμαρογλυπτική είναι συν-σμιλεμένη με την ιστορική, την οικονομική, την κοινωνική και την πολιτιστική ταυτότητα της Τήνου.
Στο χωριό Πύργος εκεί που χωρίς υπερβολή είναι μαρμάρινες οι πινακίδες, τα πεζοδρόμια, οι προσόψεις των σπιτιών κάποτε υπήρχαν πολλά εργαστήρια μαρμαρογλυπτικής. “Τα πολλά εργαστήρια μαρμάρου ήταν ανοιχτά και ακόμη και τα παιδιά του χωριού έπαιζαν με τα εργαλεία και το μάρμαρο. Σήμερα εκεί υπάρχουν μόνο καταστήματα και δεν υπάρχει ένδειξη μαρμαροτεχνίας” αναφέρει χαρακτηριστικά ένας Τήνιος γλύπτης.
Λίγοι ξέρουν στην Τήνο λειτουργεί Προπαρασκευαστικό και Επαγγελματικό Σχολείο Καλών Τεχνών. Πρόκειται για σχολείο που ιδρύθηκε το 1955 με σκοπό την εκμάθηση της καλλιτεχνικής μαρμαροτεχνίας. Η σχολή αυτή είναι η μία από τις τρεις που υπάρχουν στον κόσμο. Οι άλλες δύο βρίσκονται στην Ιταλία και στην Κίνα. Παράλληλα, η σχολή παρέχει τη δυνατότητα στους “προικισμένους με καλλιτεχνική ιδιοφυΐα” μαθητές να συνεχίζουν τις σπουδές τους στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών. Οι δύο πρώτοι στη βαθμολογία απόφοιτοι εγγράφονται χωρίς εξετάσεις στην ΑΣΚΤ.
Το design του μέλλοντος είναι φτιαγμένο από μάρμαρο
Η έκθεση “a future for the past”, διοργανώνεται σε συνεργασία με το ατελιέ μαρμάρου on.entropy και την Ingenious Loci ΑΜΚΕ και πραγματοποιείται στο πλαίσιο ενός διετούς προγράμματος με τον ίδιο τίτλο. Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε υπό την επιμέλεια της Maria Cristina Didero και αναδεικνύει την κοινωνική διάσταση της μαρμαροτεχνίας στην Τήνο, μέσω και της συνομιλίας της με τον σύγχρονο πολιτισμό.
Το ατελιέ μαρμάρου on.entropy ιδρύθηκε το 2009 από τις αδελφές Νίκη και Ζωή Μοσκοφόγλου (αρχιτέκτονας και πολιτική μηχανικός αντιστοίχως). Επίκεντρο του ατελιέ είναι η μεταμόρφωση και η επέκταση του αντικειμένου σε χωρική συνείδηση μέσα από ένα σχεδιαστικό στούντιο που αντικατοπτρίζει τέχνη και χειροτεχνία. Το μάρμαρο είναι στο dna των αδελφών Μοσκοφίγλου.
Το αναγνωρίζουν ως “ένα αρχετυπικό ελληνικό υλικό, βαρύ, συμπαγές και ταυτόχρονα ευάλωτο, εύθραυστο και ημιδιαφανές. Αποστολή του ατελιέ, να πειραματιστεί με το μάρμαρο και την εντροπία του. Να προβάλει τις άπειρες δυνατότητες του υλικού για μεταμόρφωση, αγκαλιάζοντας τους εγγενείς περιορισμούς του. Το αποτέλεσμα είναι η δεξιοτεχνία περίπλοκων και λεπτών γλυπτών, εξελίσσοντας τις διαχρονικές του ιδιότητες με έναν ευφάνταστο και σύγχρονο τρόπο”.
Το παραδοσιακό συναντά το σύγχρονο
Στην έκθεση του Μουσείου Μπενάκη επιχειρείται ένας διάλογος μεταξύ παραδοσιακού και σύγχρονου απλωμένος σε δύο ορόφους. Στο ισόγειο του μουσείου στην πτέρυγα της βυζαντινής τέχνης, εκκλησιαστικά έργα Τηνιακών της τελευταίας δεκαετίας συνυπάρχουν με σύγχρονα μαρμάρινα φωτιστικά. Εμπνευσμένα από τα παραδοσιακά πολυκάνδηλα πλαισιώνουν την μόνιμη συλλογή εικόνων του μουσείου. Αλλά και στον πρώτο όροφο εκθέματα από μάρμαρο της συλλογής νεότερου πολιτισμού συνυπάρχουν αρμονικά με σύγχρονες δημιουργίες Τήνιων γλυπτών.
Πρόκειται για μια καινοφανή συνέργεια του τοπικού με το διεθνές και του παραδοσιακού με το σύγχρονο στη συγκεκριμένη μορφή χειροτεχνικής. Η συνέργεια αποσκοπεί να συμβάλλει στο μέλλον τόσο του σύγχρονου σχεδιασμού σε μάρμαρο όσο και της μαρμαρογλυπτικής καθιστώντας το νησί της Τήνου αναγνωρίσιμο κόμβο πολιτιστικού πλούτου. Οι on.entropy πιστεύουν ότι το design δεν αφορά αποκλειστικά μια όμορφη και άνετη καρέκλα αλλά τις γενιές ανθρώπων και το σύνολο γνώσης που χρειάζεται για να δημιουργηθεί ένα αντικείμενο.
Ο επισκέπτης θα δει έργα μαρμαρογλυπτών που επιλέχθηκαν λόγω της πολιτιστικής αξίας των έργων τους. Τα γλυπτά τους διακοσμούν προσόψεις κατοικιών και εξωτερικούς χώρους στο χωριό Πύργος της Τήνου που αναγνωρίζεται ως ένα “ανοιχτό μουσείο”. Συγχρόνως θα δει συγκινητικά όμορφα έργα των on.entropy εμπνευσμένα από την Τηνιακή μαρμαρογλυπτική.
“Επιστρατεύοντας τη γλώσσα της γλυπτικής που επιδέξια πλοηγείται ανάμεσα στις αντιθέσεις, το a future for the past αμφισβητεί τις αντιλήψεις μας περί παρελθόντος και παρόντος, παράδοσης και πρωτοπορίας. Έτσι γεφυρώνει αρχαίες πρακτικές με μια σύγχρονη έκφραση” αναφέρει η επιμελήτρια της “A future for the past” Maria Cristina Didero.
Η έκθεση “A future for the past” φιλοξενείται στο μουσείο Μπενάκη έως 30.06.2024.
Κείμενο, Μίνα Καραγιάννη Μουσειολόγος – Επιμελήτρια /@museum.ephemera
