Υπάρχει πιθανότητα η απόλυτα θετική συμπεριφορά σου να λειτουργεί τοξικά για τους γύρω σου; Σίγουρα ναι, ακόμα κι αν δεν το έχεις σκεφτεί ποτέ.
Στοιχηματίζω ότι έχεις ακούσει τουλάχιστον μία φορά στη ζωή σου, φράσεις όπως: «θα μπορούσε να είναι χειρότερα», «κοίταξε τη φωτεινή πλευρά της ζωής», «όλα συμβαίνουν για έναν λόγο», «μη στενοχωριέσαι, δεν είσαι ο μόνος» ή άλλες εκφράσεις που προσφέρονται ως απάντηση σε παντός τύπου “άβολα” συναισθήματα.
Όταν σε δύσκολες στιγμές εκφράζεις, απογοήτευση ή θλίψη, όλο και κάποιος θα είναι εκεί να σου πει ότι «η ευτυχία είναι μια επιλογή». Πιθανότατα έχεις πει κι εσύ κάποιες από αυτές τις φράσεις. Πράγμα που σημαίνει πως έχεις βιώσει ή έχεις κάνει άλλους να βιώσουν αυτό που ονομάζεται τοξική θετικότητα.
Τι είναι η τοξική θετικότητα
Η φράση «τοξική θετικότητα» σημαίνει εστίαση μόνο σε θετικά πράγματα. Είναι η θέση ζωής που ενώ ή αποφεύγει οτιδήποτε μπορεί να προκαλέσει αρνητικότητα. Αυτή η ακύρωση των πραγματικών συναισθημάτων μπορεί να επηρεάσει την ψυχική υγεία. Ενώ είναι καλοπροαίρετη, η τοξική θετικότητα έχει την ιδιότητα να καταστέλλει τα συναισθήματα, κάτι που μπορεί να ισχυροποιήσει το άγχος, το φόβο ή την κατάθλιψη. Πολλές φορές οι άνθρωποι δεν ξέρουν πραγματικά τι να πουν για να συμπαρασταθούν σε κάποιον δικό τους που υποφέρει. Και αντί ο λόγος τους να έχει μεγαλύτερη ενσυναίσθηση, στο τέλος άθελά τους καταλήγουν να γίνουν επιβλαβείς. Ο κίνδυνος να βλάψουν με τα λόγια τους ανθρώπους που περνούν δύσκολες στιγμές είναι μεγάλος κι αυτό γιατί αντί, αυτοί που υποφέρουν, να μπορούν να μοιράζονται αυθεντικά ανθρώπινα συναισθήματα και να κερδίζουν άνευ όρων υποστήριξη, στο τέλος βρίσκουν τα συναισθήματά τους να απορρίπτονται, να αγνοούνται ή να ακυρώνονται εντελώς.
Ο φαύλος κύκλος του ψυχαναγκασμού
Τοξική θετικότητα είναι η φιλική προτροπή που κατά κάποιο τρόπο σου “επιβάλλει” να είσαι πάντα χαρούμενη ακόμα όταν δεν το νιώθεις πραγματικά. Είναι ένα “ψεύτικο” είδος ευτυχίας. Είναι αυτό που υπονοείται όταν κάποιος σου λέει “έλα θα περάσει, μην κάνεις έτσι” ακόμα και όταν βιώνεις κάτι πραγματικά δυσάρεστο ή κακό. Η τοξική θετικότητα δεν οδηγεί σε αυθεντική ευτυχία και μπορεί να προκαλέσει βλάβη τόσο στις προσωπικές όσο και επαγγελματικές σχέσεις. Την συναντάμε σε δύο διαφορετικές μορφές:
- Τοξική θετικότητα που μπορείς να εισπράξεις από κάποιον
- ή να δώσεις σε κάποιον και
- Τοξική θετικότητα που μπορεί να προκαλέσεις στον εαυτό σου.
Και οι δύο τύποι θετικότητας είναι επιβλαβείς.
Θετικά μηνύματα, αρνητικές επιπτώσεις
Ειδικά τώρα, εν μέσω καραντίνας, το πρόβλημα μεγάλωσε. Tα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε πλημμυρίζουν με θετικά μηνύματα σχετικά με το πώς να εκμεταλλευτείς την καραντίνα: «Ξεκίνα γυμναστική! Να είσαι παραγωγική! Μάθε μια νέα ξένη γλώσσα. Μάθε να μαγειρεύεις. Φτιάξε το δικό σου ψωμί! Αναδιοργάνωσε τις ντουλάπες σου!» Όλα αυτά είναι πάρα πολύ ωραία αρκεί να μην “κουκουλώνουν” τα πραγματικά μεγάλα προβλήματα της καθημερινότητας. Για πολλούς, αυτά τα μηνύματα είναι επιβλαβή και οδηγούν σε αυξημένα συναισθήματα κατάθλιψης και άγχους. Η αποτυχία να επεξεργαστεί κάποιος αποτελεσματικά και έγκαιρα τα συναισθήματα του, μπορεί να οδηγήσει σε μυριάδες ψυχολογικές δυσκολίες. Όπως διαταραγμένο ύπνο, αυξημένη κατάχρηση ουσιών, παρατεταμένη θλίψη ή ακόμη και κατάθλιψη.
Τα αποτελέσματα της τοξικής θετικότητας
- Προκαλεί ενοχή : Η τοξική θετικότητα στέλνει εν αγνοία της ενοχικό μήνυμα, προβληματίζοντας επιπλέον τον κάθε αποδέκτη. Εάν δεν βρίσκεις τρόπο να αισθάνεσαι θετικός, ακόμη και όταν αντιμετωπίζεις μια τραγωδία ή ένα σοβαρό πρόβλημα, τότε κάνεις κάτι λάθος. Η τοξική θετικότητα στέλνει το μήνυμα ότι είναι δική σου επιλογή το ότι δεν είσαι ευτυχής!
- Αποφεύγει το αυθεντικό ανθρώπινο συναίσθημα: Η τοξική θετικότητα λειτουργεί ως μηχανισμός αποφυγής. Επί της ουσίας σε προτρέπει να απορρίπτεις τα “δύσκολα” συναισθήματα και όλα όσα σε κάνουν να νιώθεις άβολα. Το αποτέλεσμα είναι να αποπροσανατολίζεις τον ψυχισμό σου και να εσωτερικεύεις την πραγματική φύση αλλά και την αληθινή διάσταση των συναισθημάτων σου. Και αυτό με τη σειρά του είναι επικίνδυνο για την ψυχική σου υγεία.
- Αποτρέπει την ανάπτυξη: Σου επιτρέπει να αποφύγεις να αισθάνεσαι συναισθήματα που ίσως είναι οδυνηρά. Όμως ταυτόχρονα σου στερεί τη δυνατότητα να αντιμετωπίσεις προκλητικά συναισθήματα που μπορεί να οδηγήσουν σε ψυχική ανάπτυξη.. Ας μην ξεχνάς ότι πολλές φορές το συναίσθημα του πόνου κρύβει μέσα του την εξέλιξη του εαυτού.
Έτσι θα αποφύγεις την τοξική θετικότητα
Είσαι δέκτης τοξικής θετικότητας; Η μήπως αναγνωρίζεις αυτό το είδος συμπεριφοράς στον εαυτό σου; Όπως και να έχει υπάρχουν πράγματα που μπορείς να κάνεις για να αναπτύξεις μια πιο υγιή και πιο υποστηρικτική προσέγγιση ζωής.
- Προσπάθησε να διαχειριστείς τα αρνητικά σου συναισθήματα, χωρίς να τα αρνηθείς. Τα αρνητικά συναισθήματα μπορούν να προκαλέσουν άγχος όταν δεν ελέγχονται. Παράλληλα μπορούν να παρέχουν σημαντικές πληροφορίες που οδηγούν σε ευεργετικές αλλαγές. Μην κάνεις πως δεν τα βλέπεις. Μην υποκρίνεσαι πως δεν υπάρχουν!
- Να είσαι ρεαλίστρια σε ότι αφορά το τα συναισθήματά σου. Όταν αντιμετωπίζεις μια αγχωτική κατάσταση, είναι φυσιολογικό να αισθάνεσαι άγχος, ανησυχία ή ακόμα και φόβο. Μην περιμένεις πάρα πολλά από τον εαυτό σου εκείνη ακριβώς τη χρονική στιγμή. Επικεντρώσου στην «αυτοφροντίδα». Μπες σε selfcare διάθεση και λάβε τα σωστά μέτρα που θα βοηθήσουν ουσιαστικά τη βελτίωση της στρεσογόνας κατάστασης.
- Είναι επιτρεπτό να νιώθεις πολλά συναισθήματα μαζί. Δεν απαγορεύεται… Εάν αντιμετωπίζεις μια πρόκληση, είναι πιθανό να αισθάνεσαι νευρική για το μέλλον και ταυτόχρονα να αισιοδοξείς ότι θα τα καταφέρεις! Μπορείς να νιώθεις λοιπόν, ταυτόχρονα, δυο εντελώς διαφορετικά υγιή συναισθήματα και να μην δημιουργεί πρόβλημα αυτό!
- Επικεντρώσου στο να ακούς τους άλλους και να τους υποστηρίζεις. Όταν κάποιος εκφράζει ένα δύσκολο συναίσθημα, μην του το περιορίζεις. Άφησέ τον να το εκφράσει. Πες του ότι αυτό που αισθάνεται είναι φυσιολογικό και ότι είσαι εκεί για να ακούσεις.
Νιώσε το συναίσθημα
Δώσε, λοιπόν, στον εαυτό σου άδεια να βιώσει ακόμα και τα πιο “άβολα” συναισθήματα. Αντί να προσπαθείς να τα αποφύγεις, επίτρεψε στον εαυτό σου να τα αισθανθεί. Αυτά τα συναισθήματα είναι πραγματικά. Είναι έγκυρα και είναι σημαντικά. Μπορούν να παρέχουν πληροφορίες και να σε βοηθήσουν να δεις πράγματα για μια κατάσταση πάνω στην οποία πρέπει να εργαστείς για να την αλλάξεις. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι πρέπει να λειτουργείς έτσι με κάθε “άβολο” συναίσθημα. Μερικές φορές είναι σημαντικό να δώσεις στον εαυτό σου το χρόνο και το χώρο για να επεξεργαστεί την κατάσταση πριν αναλάβεις δράση.
Να τι θα κάνεις, αν πραγματικά θες να βοηθήσεις
Εσύ που θέλεις να είσαι υποστηρικτικός λειτούργησε ως εξής: Αντί να κάνεις δηλώσεις τύπου «μείνε θετικός» και «τα πράγματα συμβαίνουν για ένα λόγο πάντα» λειτούργησε με μεγαλύτερη ενσυναίσθηση και αγάπη για τον άνθρωπο δίπλα σου. Και πες: «Σε ακούω… Είμαι εδώ για σένα… Πως μπορώ να σε βοηθήσω;… Αυτό που περνάς είναι πολύ δύσκολο πραγματικά… έχεις δίκιο να αισθάνεσαι έτσι… Η αποτυχία είναι κι αυτή μέρος της ζωής, το ίδιο και ο πόνος». Αγκάλιασε τον άνθρωπο που σε έχει ανάγκη όχι μόνο με τα χέρια αλλά και τις λέξεις σου! Αγκάλιασέ τον ακόμα και με τη σιωπή γιατί η σιωπή πολλές φορές είναι λυτρωτική… Αρκεί ένα βλέμμα, μια παρουσία ζεστή ή μια αγκαλιά. Θα βοηθήσει πολύ περισσότερο από ότι πιστεύεις!
Κυνηγώντας την ευτυχία
Δεν πρέπει να προσποιούμαστε ότι όλα είναι εντάξει όταν δεν είναι. Ναι, είμαστε ευγνώμονες για ό,τι έχουμε και θα πρέπει να είμαστε και ευγνώμονες για ό,τι δεν έχουμε, αλλά είναι εντάξει αν καμιά φορά δεν νιώθουμε τόσο χαρούμενοι και αισιόδοξοι. Δεν είμαστε υποχρεωμένοι να είμαστε μόνο χαρούμενοι. Θα είμαστε και λυπημένοι. Θυμωμένοι. Ανήσυχοι. Πρέπει να βιώσουμε σε όλη τους την έκταση και αυτά τα συναισθήματα… Δε σημαίνει πως είμαστε «ελαττωματικοί» αν αισθανόμαστε αγωνία, θλίψη, πόνο. Όλα αυτά αποτελούν μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας και είναι παροδικά συναισθήματα. Δεν πρέπει να ντρεπόμαστε. Ας συνειδητοποιήσουμε όλοι μας ότι έχουμε την επιλογή να μην συμμορφωθούμε με αυτήν την τοξική θετικότητα. Γιατί πολύ απλά μπορεί να μην την έχουμε ανάγκη.
Χωρίς καμιά ενοχή!
Εκτός κι αν είσαι Superwoman, η μόνη λύση σε αυτόν τον φαύλο κύκλο αποκλεισμού αρνητικότητας, είναι να δοκιμάσεις μια πραγματική απελευθέρωση των συναισθημάτων σου. Όποια κι αν είναι αυτά! Για μένα προσωπικά, η ευτυχία έρχεται μέσα από την ισορροπία των συναισθημάτων, θετικών και αρνητικών. Γιατί αυτό ακριβώς είναι η ζωή! Ας ζήσουμε λοιπόν με τα υπέροχα συναισθήματά μας χωρίς ντροπή. Και χωρίς καμία ενοχή!
Κεντρική φωτογραφία: Anna Shvets / Pexels
Κείμενο της Certified Life & Business Coach και Επικοινωνιολόγου Αφροδίτης Χόντου.
