Epifanios – Ειρήνη Καραγιαννοπούλου: Συνάντηση μόδας και τέχνης

Ο couturier Επιφάνειος Σκιαθίτης και η εικαστικός Ειρήνη Καραγιαννοπούλου συνδέονται εδώ και χρόνια με μία από αυτές τις δημιουργικές φιλίες που αργά ή γρήγορα θα καλλιεργούσαν κάτι ιδιαίτερο. Στην δική τους περίπτωση αυτή ήταν η πρώτη έκθεση των έργων της Ειρήνης στο Atelier Epifanios, μιας συλλογής εμπνευσμένης από τα illustration περιοδικά μόδας που βρήκε το ιδανικό location της ανάμεσα στην εαρινή συλλογή του σχεδιαστή. 

Πως σας ήρθε η ιδέα της έκθεσης; 

Μια δυνατή φιλία, πολλές κοινές αναφορές και οι παράλληλες πορείες μας, επέβαλλαν κατά κάποιο τρόπο αυτή τη συνεργασία. Ούτως ή άλλως ο ένας θαυμάζει τη δουλειά του άλλου οπότε γιατί να μην ενώσουμε τις δυνάμεις μας; Το YOU AM I υπήρξε ιδανική αφορμή μιας και πρόκειται για ένα πρότζεκτ που έχει ανοιχτούς λογαριασμούς με τη μόδα. Το σπουδαιότερο όμως είναι ότι θελήσαμε να οργανώσουμε αυτή την παρουσίαση στον πολύ ιδιαίτερο art deco και καθόλου αναμενόμενο χώρο του Atelier Epifanios και όχι σε μια γκαλερί σύγχρονης τέχνης.

Ο κίνδυνος καραδοκούσε μιας και πολύ συχνά η τέχνη χάνει την αίγλη της όταν την αποσπάς από το γνώριμο white cube. Παραδόξως ούτε στιγμή δεν ανησυχήσαμε ότι θα συμβεί κάτι τέτοιο, απλά λάβαμε τον κίνδυνο σαν πρόκληση. Πολύ γρήγορα διαπιστώσαμε ότι ο απρόσμενος διάλογος ανάμεσα στους δύο διαφορετικούς κόσμους θα μας δικαίωνε. Η συνομιλία ανάμεσα στα έργα τέχνης και στην Haute Couture ήταν πολύ ενδιαφέρουσα και αποφασίσαμε να δώσουμε την ευκαιρία σε κάποιους φίλους να δουν περί τίνος πρόκειται. Κάπως έτσι στήθηκε μια αυτοσχέδια έκθεση που διάρκεσε λίγο αλλά πυροδότησε ενδιαφέρουσες συζητήσεις και είχε θερμή υποδοχή.

Επιφάνειος Σκιαθίτης

Στο ερώτημα αν η μόδα είναι τέχνη τις περισσότερες φορές η απάντηση είναι θετική. Εκτός από την δημιουργία όμορφων ενδυμάτων, ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για έναν designer σήμερα; 

Η μόδα είναι εφαρμοσμένη τέχνη. Πέραν του αισθητικού έχει και λειτουργικό χαρακτήρα. Ο συνδυασμός αυτών των δύο εννοιών είναι τέχνη από μόνος του.’Ένας σχεδιαστής σήμερα θα πρέπει να έχει ταυτότητα για να μπορεί να ξεχωρίσει ανάμεσα στην πλήθος των επιλογών.Πρέπει να έχει προτάσεις και μια φιλοσοφία πάνω στο αντικείμενο αλλιώς η αγορά τον καταπίνει.

Ποιο είναι το βασικό μήνυμα της καλοκαιρινής συλλογής σου;

Η καλοκαιρινή μου συλλογή,το Alphaville, είναι ένα παιχνίδι ρόλων μέσα σ ένα ουτοπικά φουτουριστικό λευκό περιβάλλον. Ένα παιχνίδι με το ανδρικό σακάκι και η αποδόμηση του σε άκρως θηλυκά κομμάτια. Βασική επιρροή το γαλλικό nouvelle vague σινεμά και ειδικότερα ο Godard με δύο ταινίες του το Alphaville και το Vivre ca Vie.Ένα κορίτσι με ουδέτερη ταυτότητα ισορροπεί σ ένα κόσμο που δεν έχει ταυτότητα, και αποκτά χρώμα από τα ρούχα της συλλογής. Η αφήγηση είναι απλή, απαλλαγμένη από συναίσθημα και το μόνο συναίσθημα που δημιουργείται είναι η αρμόνια από την αντίθεση της εσωστρέφειας σε σχέση με την εξωστρέφεια που έχουν τα ρούχα. Ψάχνοντας μέσα μας, απομονωμένοι από εξωτερικά ερεθίσματα, ανακαλύπτουμε τον καινούριο μας εαυτό και τον προβάλουμε προς τα έξω με μια αυτοπεποίθηση που επιβάλει το νέο Εγώ μας.

Πώς θα ήθελες να νιώθει μια γυναίκα όταν φοράει μια δημιουργία σου; 

Θα ήθελα να νιώθει όμορφη και σίγουρη για την επιλογή της. Μου αρέσει να κακομαθαίνω τις γυναίκες με όμορφα  υφάσματα και κολακευτικά για τον σωματότυπο τους κοψίματα.Είναι μια σχέση που χτίζεται και από τους δύο, μιας και είναι προϊόν συνεργασίας και όχι αποτέλεσμα επιβολής. Είναι ωραίο όταν ακούς τα θέλω και προσφέρεις τις συμβουλές σου, για  σε κάτι που θα περιβάλλει κάτι τόσο πολύτιμο όσο το σώμα σου.

Πιστεύεις ότι η Υψηλή Ραπτική πρέπει/μπορεί να «κατέβει» στο κοινό ή συνεργασίες όπως εκείνες της Η&Μ προωθούν απλώς μια ψευδαίσθηση; 

Η υψηλή ραπτική δεν είναι μόνο τα σχέδια αλλά μια ολόκληρη διαδικασία. Είναι το ύφασμα,το σχέδιο,ο τρόπος ραφής. Στην ουσία λοιπόν δεν είναι ένα προϊόν αλλά μια υπηρεσία γι αυτό και έχει το κόστος που έχει. Όταν ένας οίκος λοιπόν συνεργάζεται με τις αλυσίδες δεν παράγει προσιτή Υψηλή ραπτική, αλλά ένα προϊόν προσβάσιμο στο ευρύ κοινό. Σαν έννοιες είναι τελείως διαφορετικές οπότε στην ουσία το μόνο σημείο ταύτισης είναι συνήθως το brand και η φιλοσοφία του, στερημένο όμως από τις παροχές του.

Σε μια εποχή όπου οι τάσεις πάνε και έρχονται, τι αποτελεί διαχρονική αξία στη μόδα για σένα; 

Δεν πιστεύω ιδιαίτερα στο Fast Fashion project και γι’ αυτό δεν το υποστηρίζω κιόλας. Η μόδα δεν μπορεί να αλλάζει κάθε εβδομάδα ούτε καν κάθε μήνα. Κανείς δεν το απολαμβάνει έτσι. Έχουμε τόσα να προλάβουμε όλοι στην ζωή μας που η μόδα θα πρέπει να μας κάνει να νιώθουμε καλύτερα, αφού για μένα αυτόν τον σκοπό εξυπηρετεί, και όχι να μας δημιουργεί ένα επιπρόσθετο άγχος. Διαχρονική αξία για μένα αποτελεί το sur mesure.

Ειρήνη Καραγιαννοπούλου

Η διαφήμιση αποτέλεσε για σένα πηγή έμπνευσης παρόλο που λειτουργεί ως ένα μέσο πωλήσεων. Πώς βλέπεις την εξέλιξή της και πως την προτιμάς; Επιθετική, διακριτική, χιουμοριστική, ερωτική; 

Η νέα μου δουλειά, YOU AM I, είναι όντως συνδεδεμένη με τη διαφήμιση μιας και ζωγραφίζω απευθείας στις σελίδες περιοδικών, συγκεκριμένα σε σελίδες διαφημίσεων αγαθών πολυτελείας. Τον τελευταίο καιρό εστιάζω ιδιαίτερα στις δεκαετίες ‘40, ‘50 και ‘60 και εκπλήσσομαι συνεχώς με όσα βλέπουν τα ματάκια μου, π.χ. γνωστό γυναικείο περιοδικό προτείνει τσιγάρο συγκεκριμένης μάρκας ως σωτήριο όπλο κατά του πονόλαιμου. Συνήθως αλλά όχι πάντα, η διαφήμιση μεγαλώνει άκομψα, χωρίς χάρη. Σε καμία διαφήμιση του 1940 δεν συναντάμε φράσεις όπως “χωρίς propylene glycol” σε αντίθεση με τις  σημερινές εκστρατείες που εστιάζουν σχεδόν αποκλειστικά στα συστατικά που δεν περιέχει ένα προϊόν. Κάθε κοινωνία έχει τη διαφήμιση που της αξίζει, με ή χωρίς γλουτένη, με ή χωρίς parabens, με ή χωρίς μαζικές ψυχώσεις. Ανέκαθεν είχα αδυναμία στις διαφημίσεις με χιούμορ, ωραίο σχεδιασμό και ίχνη μυστηρίου.

Οι λευκές μάσκες, τα «προσωπεία» που τοποθετούνται πάνω στα πρόσωπα των μοντέλων αποτελούν κάποιο είδος συμβολισμού για όσα μας επιβάλλονται χωρίς εμείς να το επιθυμούμε; 

Μέσω μιας σειράς πράξεων καθαρά πειρατικής νοοτροπίας, επαναπροσδιορίζω πρότυπα που προσπαθούν να μου επιβληθούν χωρίς να το έχω ζητήσει. Η αποδόμηση των στρατηγικά κατασκευασμένων εικόνων της διαφήμισης δεν είναι παρά η απάντησή μου στον καταιγισμό προτύπων που δέχομαι από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου.

Ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι και το «πρόσωπο» των έργων του; Έχετε νιώσει ποτέ ότι ο τρόπος ζωής, η εικόνα, οι προσωπικές σας απόψεις επηρεάζουν την γνώμη του κοινού για τη δουλειά σας; 

Μπορώ να πω ότι το γεγονός πως γεννήθηκα κορίτσι έχει επηρεάσει πολύ τον τρόπο με τον οποίο γίνεται -ή δεν γίνεται- αποδεκτή η δουλειά μου.  Το 90% των επιμελητών εκθέσεων και των επαγγελματιών της τέχνης γενικότερα, προτιμούν να συνεργάζονται με άντρες. Το ίδιο ισχύει και για τους συλλέκτες ασφαλώς, δύσκολα θα αγοράσουν έργο φτιαγμένο από γυναίκα, τουλάχιστον στην Ελλάδα. Η συνήθης δικαιολογία είναι πως μια γυναίκα αργά ή γρήγορα θα κάνει παιδιά και θα τα παρατήσει. Υποπτεύομαι πως ο άντρας καλλιτέχνης έχει μπλε και πράσινους κόκκους και πως αυτό τον κάνει τόσο ακαταμάχητο εκτός φυσικά από τη γενειάδα του και το ταλέντο του.

Ποια είναι η σχέση σου με τον χρόνο, τον οποίο όλοι οι καλλιτέχνες θεωρητικά επιδιώκουν να νικήσουν; Πιστεύεις περισσότερο στην έννοια του διαχρονικού ή στην αποτύπωση της στιγμής; 

Η σχέση μου με τον χρόνο έχει σασπένς γιατί δεν γνωρίζω πόσος είναι ο χρόνος που μου έχει δοθεί, δεν έχω πληροφορηθεί την ημερομηνία λήξεώς μου, αλλά θρηνώ προκαταβολικά για το γεγονός ότι δεν θα προλάβω να κάνω όσα θέλω. Με συγκινεί το γεγονός ότι έχω τη δική μου διαδρομή μέσα στο χρόνο, έχω υπάρξει αρκετά τυχερή ώστε να γεννηθώ. Η αγωνία μου αφορά το σημάδι που αφήνω εγώ στο πέρασμά μου και όχι το σημάδι που αφήνει ο χρόνος επάνω μου. Πιστεύω ότι κάθε είδους αποτύπωση στοχεύει σε μια μονιμοποίηση του αποτυπωθέντος, είτε πρόκειται για μια στιγμή, ένα σχέδιο, μια φωτογραφία, ένα φιλμ. Αυτό πασχίζω να κάνω κι εγώ. Να αποτυπωθώ.

Πιστεύεις ότι η Τέχνη μπορεί να ενισχύσει μια κοινωνική αναδόμηση στην σημερινή Ελλάδα; 

Η μοναδική δυνατή κοινωνική επανάσταση ξεκινάει και τελειώνει γύρω από τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρεται ο καθένας στον συνάνθρωπό του. Αγάπα τον γείτονά σου, βοήθα τον. Μπορείς; Έτσι μόνο αλλάζει ο κόσμος, σε πείσμα της βάναυσης, ανταγωνιστικής, αιμοδιψούς  ανθρώπινης φύσης. Η τέχνη μπορεί ίσως να μαλακώσει τους ανθρώπους αν κι εφόσον είναι έτοιμοι να ρουφήξουν τους ζουμερούς χυμούς που μόνο αυτή μπορεί να προσφέρει.  Ο κόσμος όμως δεν αλλάζει έτσι εύκολα. Και αυτό δεν ισχύει μόνο για τη μικρή μας χώρα, ισχύει για ολόκληρο το ηλιακό σύστημα.

Φωτογραφία: Δένια Κοκορόσκου