Σημείο διασταύρωσης τριών ηπείρων και πολιτισμών, το Αιγαίο πέλαγος, φιλοξενεί εκθέσεις που ξεχωρίζουν για την ευαισθησία, την επίκαιρη θεματολογία και την πρωτοτυπία τους. Το δικό μας εικαστικό ταξίδι στα νησιά ξεκινά και αν σχεδιάζεις τις διακοπές σου σε ένα από αυτά, μπορείς να κρατήσεις σημειώσεις.
Luke Edward Hall στην Πάτμο
Στο Παλαιό Σχολείο Χώρας Πάτμου η γκαλερί The Breeder παρουσιάζει την ατομική έκθεση “I Walk Over the Mountains and the Waves” του Βρετανού καλλιτέχνη και σχεδιαστή Luke Edward Hall. Η Πάτμος, το βορειότερο νησί των Δωδεκανήσων με έντονη πνευματικότητα, παρέχει ένα δυναμικό concept στον Hall για να διερευνήσει μεταξύ άλλων και θέματα πίστης. Η δουλειά του, παρουσιάζει άγιους και αρχάγγελους δίπλα σε μυθικές μορφές και απλούς ανθρώπους -λουόμενους, παραθεριστές και ψαράδες- βγαλμένους από την κληρονομιά του νησιού.
H νέα σειρά σχεδίων του Hall εμπνέεται από την Πάτμο και τη μυστηριώδη ενέργειά της που γοητεύει τους επισκέπτες. Ο τίτλος της έκθεσης αναφέρεται στον “Ύμνο του Απόλλωνα” του ρομαντικού ποιητή Shelley. Αντανακλά τη σχέση ανάμεσα στην τέχνη, τη φύση και το υπερβατικό. Ο καλλιτέχνης συλλέγει αναμνήσεις στιγμές από την Πάτμο και αφηγείται τις ιστορίες της μέσω πορτραίτων και τοπίων. Το μοναδικό στυλ του Hall είναι εκλεκτικό, παθιασμένο, ποιητικό. Η χρήση ζεστών χρωμάτων και οι αυθόρμητες συνθέσεις του αποπνέουν γοητεία και μια αίσθηση ξεγνοιασιάς που θυμίζει ελληνικό καλοκαίρι. Διάρκεια έκθεσης 22 έως 30.08.2024.
“Πάμπλο Πικάσο-Η χαρά της ζωής” στο Ρέθυμνο
Αν ο δρόμος σου σε βγάλει στο Ρέθυμνο, πριν περιπλανηθείς στα στενά της πόλης, κάνε μια επίσκεψη στο μουσείο της αρχαίας Ελεύθερνας. Δεν θα δεις αρχαία που βαριόσουν στο σχολείο αλλά μοναδικά έργα του Πάμπλο Πικάσο που θα σε οδηγήσουν σε ένα πρωτόγνωρο εικαστικό ταξίδι. Η έκθεση “Πάμπλο Πικάσο–Η χαρά της ζωής” αποτελεί μια συνδιοργάνωση της Παλόμα Πικάσο και του καθηγητή Νικόλαου Σταμπολίδη. Στο Μουσείο αρχαίας Ελεύθερνας, κατά την Παλόμα, ο αρχαίος άνεμος ακόμα φυσά. Υπάρχει αλώβητο το φυσικό μεσογειακό τοπίο και ο αγροτοκτηνοτροφικός τρόπος ζωής, θέματα δηλαδή που άπτονται της φύσης και της χαράς της ζωής.
“Συχνά έλεγε ότι θα ήθελε να ζωγραφίζει σαν παιδί. Ότι θα του άρεσε να αλληλεπιδρά με τον έξω κόσμο όπως τα παιδιά, χωρίς αναστολές και προκαταλήψεις, μα με αγνή, λαίμαργη αθωότητα. Απόλυτα ελεύθερος από φόβους ή έγνοιες για το τελικό αποτέλεσμα, απλώς να πειραματίζεται με την έξαψη αυτής καθαυτής της δημιουργικής διαδικασίας. Ο Κλωντ κι εγώ μεγαλώσαμε σε έναν κόσμο όπου η φαντασία ήταν το απόλυτο σημείο αναφοράς. Σε έναν κόσμο, όπου το να ζωγραφίζουμε και να δημιουργούμε με τα χέρια μας ήταν τόσο σημαντικό όσο το φαγητό και ο ύπνος.
Η φαντασία και η πραγματικότητα ήταν τόσο σφιχτά δεμένες που καμία τους δεν υπερείχε της άλλης. Απλώς έτσι ήταν. Κι εγώ είχα μπροστά μου τις αποδείξεις πως η φαντασία είναι κάτι πραγματικό. Ίσως πιο πραγματικό κι απ’ την ίδια την πραγματικότητα, επειδή εμείς ήμασταν αυτοί που την είχαμε γεννήσει” αναφέρει η Παλόμα για όσα θυμάται από τον πατέρα της. Διάρκεια έκθεσης 06.07 έως 20.10.2024
Οι υπέροχες φωτογραφίες της Martine Franck στην Άνδρο
Μια από τις σημαντικότερες αιγαιοπελαγίτικες εκθέσεις της σαιζόν είναι η έκθεση στο Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή με τη συμβολή του Ιδρύματος Henri Cartier-Bresson. Η έκθεση, αποτίει φόρο τιμής στην φωτογράφο Martine Franck. Σε ένα αφιέρωμα με 150 φωτογραφίες παρουσιάζονται αναλυτικά όλες οι θεματικές που απασχόλησαν την Franck κατά τη διάρκεια της καλλιτεχνικής της πορείας. Δηλαδή τα διαφορετικά στάδια του κύκλου ζωής του ανθρώπου (παιδική ηλικία, μύηση, ωριμότητα), ο κόσμος της εργασίας, πολιτικά και κοινωνικά θέματα (διαδηλώσεις, πορτραίτα, κριτική του υπερκαταναλωτισμού) αλλά και οι φεμινιστικοί αγώνες.
Η Franck (1938-2012), η δεύτερη γυναίκα του Henri Cartier-Bresson ήταν γνωστή για τις φωτογραφίες της με σημαντικές πολιτιστικές προσωπικότητες. Μερικές από αυτές ήταν ο ζωγράφος Marc Chagall, ο φιλόσοφος Michel Foucault και ο ποιητής Seamus Heaney. Φωτογράφισε απομακρυσμένες ή περιθωριοποιημένες κοινότητες όπως Θιβετιανοί βουδιστές μοναχοί, ηλικιωμένοι Γάλλοι και απομονωμένοι ομιλητές της Γαελικής γλώσσας. Εργαζόταν έξω από το στούντιο, χρησιμοποιώντας μια κάμερα Leica 35 mm, και προτιμούσε το ασπρόμαυρο φιλμ. Η Βρετανική Βασιλική Φωτογραφική Εταιρεία έχει περιγράψει τη δουλειά της ως “σταθερά ριζωμένη στην παράδοση της γαλλικής ουμανιστικής φωτογραφίας ντοκιμαντέρ”. Διάρκεια έκθεσης από 03.07 έως 27.10.2024.
“Flying too close to the sun” στη Σάμο
Στη Σάμο, το νησί της Ήρας και του Πυθαγόρα που υπήρξε σπουδαίο πνευματικό κέντρο της Μεσογείου, το Ίδρυμα Schwarz ανακοινώνει με χαρά την έκθεση “Flying too close to the sun”. Το ίδρυμα Schwarz, είναι ένας ιδιωτικός μη κερδοσκοπικός οργανισμός που διοργανώνει και υποστηρίζει δράσεις που στοχεύουν στην προώθηση και ανταλλαγή ιδεών μεταξύ πολιτισμών και χωρών. H εν λόγω έκθεση περιλαμβάνει την εικαστική συνομιλία της Hera Büyüktaşciyan (Ήρα Μπουγιουκτασιάν) και της Μαρίας Τσάγκαρη. Το έργο τους βασίζεται στην έρευνα και αφορά κυρίως την ιστορία και τη μνήμη της ευρύτερης περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου. Ιδιαίτερα της Ελλάδας και της Τουρκίας στον απόηχο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της παγίωσης της ιδέας του έθνους-κράτους. Η Σάμος είναι το μόνο νησί που βρίσκεται πιο κοντά στην Τουρκία (1300 μέτρα από το στενό της Μυκάλης).
Στο διεπιστημονικό της έργο, η Büyüktaşciyan, αναζητά στο παρελθόν ταραχώδεις ιστορίες που βασίζονται σε εδαφικές διαμάχες, εκτοπισμένους πληθυσμούς και ρήξεις, συχνά επικεντρωμένες στην ιστορία της ευρύτερης γεωπολιτικής περιοχής της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η Μαρία Τσάγκαρη γεννήθηκε στον Πειραιά με οικογενειακή καταγωγή από τη Μικρά Ασία και τη Σάμο.Αντλώντας έμπνευση από προσωπικά και συλλογικά αρχεία, ιστορικές πηγές, λογοτεχνικές και κινηματογραφικές αναφορές, η Τσάγκαρη επιχειρεί να επαναφέρει αποσιωπημένες ιστορίες που θέτουν υπό αμφισβήτηση κυρίαρχες ιστορικές αφηγήσεις και αναπαραστάσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, εντάσσονται θέματα όπως ο ξεριζωμός, η απώλεια, η πίστη, το όνειρο και η αγάπη. Αποκαλύπτουν συχνά μια εσωτερική πάλη μεταξύ παρόρμησης και κοινωνικών, πολιτικών και ιστορικών δεσμών. Διάρκεια έκθεσης από 06.08 έως 29.09.2024.
Τα ζωγραφικά κολάζ της Ελένης Θεοφυλάκτου στη Λήμνο
Ο Χώρος Τέχνης Ώχρα Μπλε παρουσιάζει στη Μύρινα της Λήμνου τη νέα δουλειά με ζωγραφικά κολάζ της Ελένης Θεοφυλάκτου. Ο τίτλος της έκθεσης είναι “Relocation: Μικρές περιστροφικές μετακινήσεις κατόπιν αγωγής για την άγνοια”. “Συμβαίνει με έναν μαγικό τρόπο, αυτονόητα, σχεδόν πριν το καταλάβεις. Το χέρι και η νόηση συλλειτουργούν αυτόματα. Και τότε χρωματιστά πουλιά παγιδεύονται σε ταβάνια, άλογα διακόπτουν τα όρια ενός χαρτιού, υφάσματα τακτοποιούν τον καμβά ενός ονείρου. Είναι δύσκολο να εξηγηθεί με τη λογική.
Φαίνεται ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση η δημιουργικότητα αρνείται μια τυπική ταξινόμηση. Φρενίτιδα ερωτημάτων και αλληλοεπικάλυψη απαντήσεων μεταμορφώνονται σε νέες ερωτήσεις. Πρόκειται για αναλαμπές ενός υπόγειου ρεύματος που ενώνει τα πράγματα μυστηριωδώς σε μια δίνη γοητείας της ζωής. Ή αλλιώς σε μεταγλωττίσεις ρυθμών στο χαρτί, σε υφάσματα, σε ρούχα. Ή η καλλιτεχνική διαδικασία μπορεί να ακολουθεί και αντίστροφη πορεία” σημειώνει για την έκθεση η Άννα Σπάρταλη, εικαστικός και συγγραφέας. Διάρκεια έκθεσης από 09.07 έως 05.08.2024.
“All Things Become Islands Before My Senses” στη Λέρο
Η καλλιτεχνική πλατφόρμα Perasma, με έδρα την Κωνσταντινούπολη, παρουσιάζει σε έξι ιστορικά τοπόσημα της Λέρου την ομαδική έκθεση “All Things Become Islands Before My Senses”. Η έκθεση διερευνά την πολύπλοκη σχέση μεταξύ του χρόνου, του νερού και της ιστορίας του νησιού της Λέρου. “Δουλεύουμε με μια βαθιά προσωπική προσέγγιση, πάνω στο περιβάλλον της Λέρου. Είναι εξαιρετικά πλούσιο κοινωνιολογικά, ιστορικά και γεωγραφικά”, σημειώνουν οι δύο Τουρκάλες επιμελήτριες. Εξαιρετικά επίκαιρη ή και προφητική η έκθεση, καθώς το νησί τέθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τον Ιούλιο λόγω λειψυδρίας.
“Εισάγοντας την ιδέα των νησιών ως θραυσμάτων, επιδιώκουμε να θέσουμε ερωτήματα γύρω από την ιδέα ότι οι μεμονωμένες στιγμές και ιστορίες συνενώνονται για να σχηματίσουν ένα μεγαλύτερο, ουσιαστικό σύνολο. Η έκθεση είναι δομημένη με αυτόν τον τρόπο. Η ιστορία δεν παρουσιάζεται ως μια ευθύγραμμη αφήγηση. Αλλά ως ένα κολάζ από αλληλεπικαλυπτόμενες εμπειρίες και αναμνήσεις, απηχώντας τη διαλεκτική του Μπένγιαμιν”, σημειώνουν οι επιμελήτριες.
Η πλούσια αρχιτεκτονική του νησιού σε συνδυασμό με την αρχαϊκή παράδοση και τη φύση του, αποτελεί το σκηνικό της έκθεσης. “Νιώθω τυχερός που γνώρισα την Λέρο. Ένα μικρό μέρος με τεράστια ιστορία και μια ειδική ενέργεια. Από τους Ιταλούς κατακτητές μέχρι τους ψυχικά ασθενείς και τους πρόσφυγες, η Λέρος ήταν πάντα ένα αποθετήριο ψυχών που η κοινωνία δεν επιθυμεί στους κόλπους της. Είναι ένας τόπος με ανθρωπιά και η ανθρωπιά ταιριάζει στην Τέχνη” σημειώνει ο Πολωνός Πάβελ Αλτχάμερ που συμμετέχει στην έκθεση. Διάρκεια έκθεσης από 30.06 έως 18.08.2024.
“Nelly’s-Συλλογή Κρασάκη” στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων
Αν επισκεφτείς τα Χανιά, ετοιμάσου να κάνεις ένα εικαστικό ταξίδι στο χρόνο μέσω 150 αυθεντικών αργυροτυπιών που φέρουν την υπογραφή της σημαντικότερης μορφής της μεσοπολεμικής ελληνικής φωτογραφικής σκηνής, της Nelly’s. Η έκθεση με τίτλο “Nelly΄s – Συλλογή Κρασάκη” πραγματοποιείται στην Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων. Τόποι όπως Ακρόπολη, Δελφοί, Ολυμπία, Σαντορίνη, Μυστράς απεικονίζονται στα μοναδικά κειμήλια που ανήκουν στη μεσοπολεμική και μεταπολεμική φάση της φωτογραφίας.
“Όταν γνώρισα την Ελλάδα και τις τόσες ομορφιές της, σχεδόν σε κάθε μου βήμα έβλεπα και έναν πίνακα μπροστά μου. Όπου κι αν γύριζα να δω, αντίκριζα εικόνες έτοιμες να φωτογραφηθούν”, περιέγραφε η ίδια τη σχέση της με το ελληνικό τοπίο. Εκτός από αρχαιότητες και μνημεία του ελληνισμού, οι φωτογραφίες της συλλογής Κρασάκη -ορισμένες από τις οποίες εκτίθενται για πρώτη φορά- ιχνογραφούν τις εκδηλώσεις των Δελφικών Εορτών, του ζεύγους Σικελιανού, με παραδοσιακές φορεσιές, πορτρέτα, επιφανείς προσωπικότητες και γυμνά με διάσημες χορεύτριες της εποχής.
“Δεν πρόκειται απλώς για καλαίσθητα έργα τέχνης. Είναι αξιόλογα ιστορικά ντοκουμέντα που αποτυπώνουν σημαντικές στιγμές, συναισθήματα και ιστορίες από το παρελθόν. Αποτελούν, από τη μία πλευρά, έκφραση του οράματος και της δημιουργικότητας της φωτογράφου. Από την άλλη πλευρά, είναι έργα που παρέχουν πληροφορίες για το κοινωνικό, ιστορικό και πολιτιστικό πλαίσιο στο οποίο δημιουργήθηκαν” σημειώνει εμφατικά η επιμελήτρια της έκθεσης και εικαστικός Στέλλα Κουκουλάκη. Διάρκεια έκθεσης από 13.07 έως 10.11.2024.
Κεντρική φωτογραφία, Magnum Photos.
Κείμενο, Μίνα Καραγιάννη Μουσειολόγος – Επιμελήτρια /@museum.ephemera
