Η επαφή με την γη και εν προκειμένω με τον πηλό, είναι ένα εξαιρετικό αγχολυτικό. Κάποιοι δικαίως θεώρησαν την κεραμική ως μια μορφή διαλογισμού λόγω των χαλαρωτικών ιδιοτήτων της αλλά και της ικανοποίησης που προσφέρει η διαδικασία της δημιουργίας. Άλλωστε, η κεραμική είναι τέχνη. Η Ελλάδα, αν και έχει παράδοση στην κεραμική –τα πρώτα κεραμικά ευρήματα εν Ελλάδι τοποθετούνται στο 7.000 π.Χ. στην Κρήτη–, δεν διαθέτει κρατική σχολή. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία κεραμίστες έχουν σπουδάσει στην Ιταλία και την Αγγλία. Ωστόσο, εδώ και δύο χρόνια, η κεραμική έχει ενταχθεί στην Ανώτατη Σχολή Καλών τεχνών, ως αυτοτελές μάθημα.
Πρόκειται για μία ισχυρή τάση, παρούσα σε πολλές εκφάνσεις της ζωής μας. Στα καφέ και στα εστιατόρια σερβίρουν σε κεραμικά, οι γκαλερί εκθέτουν κεραμικά και πολλοί από εμάς στο σπίτι μας χτίζουμε σιγά σιγά μία συλλογή από αυτά. Η Αθήνα έχει γεμίσει εργαστήρια κεραμικής. Ορισμένα, με πείρα πολλών χρόνων, καταφέρνουν να μεταφέρουν τον ενθουσιασμό και την ικανοποίηση που προσφέρει η επαφή με το υλικό. Για τους περισσότερους εκπαιδευόμενους, αυτό που έχει σημασία είναι η διαδικασία.
Χώρος κεραμικής τέχνης Ηριδανός
Όταν όμως ξεκινάει κανείς να ασχολείται με την τέχνη δεν μπορεί να φανταστεί τις δυνάμεις που μπορούν να ενεργοποιηθούν μέσα του και τους δρόμους που μπορούν να ανοίξουν μπροστά του. O Μένανδρος Παπαδόπουλος και ο Νίκος Σκλαβενίτης, διακεκριμένοι κεραμίστες, λειτουργούν τον Χώρο τέχνης ηριδανός. Χαίρουν της εκτίμησης και του σεβασμού όλης της κεραμικής κοινότητας.
Και οι δύο, έχουν ένα εξαιρετικό καλλιτεχνικό έργο. Ταυτόχρονα, μία οργανωμένη σχολή κεραμικής που απευθύνεται και σε αρχάριους και σε προχωρημένους, αλλά και σε επαγγελματίες οι οποίοι επιθυμούν να εντρυφήσουν σε ειδικές τεχνικές, όπως για παράδειγμα στη γιαπωνέζικη τεχνική Raku. Το εργαστήριό τους στον Κεραμικό (Αγησιλάου και Κλεομβρότου 9) αποτελεί φυτώριο κεραμιστών, καθώς πολλοί από τους μαθητές τους είναι πλέον επαγγελματίες.
Χριστίνα Μόραλη
H Χριστινα Μόραλη, μάχιμη και αφοσιωμένη κεραμίστρια για πολλές δεκαετίες, μοιράζει τον χρόνο της ανάμεσα στην καλλιτεχνική δημιουργία και το χρηστικό αντικείμενο. Από το 1972, που σπούδασε στο Λονδίνο στο Hammersmith College of Art, δεν εγκατέλειψε την κεραμική ούτε μία ημέρα. “Μια ζωή γεμάτη έντονα συναισθήματα. Υπάρχουν στιγμές έντασης και μίσους. Αλλά υπάρχουν και οι άλλες, οι πολλές υπέροχες στιγμές που αισθάνομαι τον πηλό προέκταση του εαυτού μου. Σε πολλά από τα έργα μου είναι αποτυπωμένη η παραμόρφωση του υλικού βγαλμένη με βία, σαν ένα στραγγάλισμα”.
H ποιότητα των κεραμικών της, με τις λιτές, δωρικές γραμμές και τα απλά στην εικόνα, αλλά σύνθετα στην εφαρμογή γυαλιά της, σε κερδίζουν. Πριν από περίπου μία δεκαετία, ξεκίνησε στον χώρο του εργαστηρίου της (Αναπαύσεως 5, Άγιος Στέφανος) μαθήματα κεραμικής για ενήλικες. Πλέον απευθύνεται μόνο σε ομάδες που ασχολούνται με τον πηλό τουλάχιστον μία τετραετία, ώστε να προωθηθεί η καλλιτεχνική τους εξέλιξη. Το αποτέλεσμα της δουλειάς είναι υψηλού επιπέδου και υποστηρίζεται με ομαδικές και ατομικές εκθέσεις.
Ιωσηφίνα Κοσμά
Η απόφαση της Ιωσηφίνας Κοσµά να ασχοληθεί με την τέχνη της κεραμικής οφείλεται στην έλξη που αισθάνθηκε από την πρώτη στιγμή που ήρθε σε επαφή με τον πηλό σε πολύ νεαρή ηλικία. Σπούδασε Αρχιτεκτονική στο Μετσόβιο πολυτεχνείο. Οι μεταπτυχιακές της σπουδές στο Middlesex University του Λονδίνου, επισφραγίστηκαν με έπαινο στην κεραμική το 1997. Δούλεψε δίπλα σε άριστους δασκάλους, όπως η Μάρω Κερασιώτη, πριν δημιουργήσει το πρώτο της στούντιο. Ταυτόχρονα ξεκίνησε και τη διδασκαλία υπονομεύοντας τη μοναχικότητα του επαγγέλματος (το εργαστήριο βρίσκεται στη Φιλοθέη, Καραολή και Δημητρίου 18).
Αν και εμπνέεται από τη φύση, δεν την ενδιαφέρουν οι ρεαλιστικές απεικονίσεις. “Μετά από 25 χρόνια συνεχούς δημιουργίας, συνειδητοποιώ πως με κάθε άγγιγμα, ο πηλός καταγράφει την ποιότητα της κίνησης και των συναισθημάτων. Μέσα από τη σύμπραξη υλικού και καλλιτέχνη η δημιουργία γίνεται μια συνεχής πρόκληση. Μια μοναδική προσέγγιση στον κόσμο και τη ζωή”, εξηγεί η Ιωσηφίνα Κοσμά.
Απόσπασμα από το κείμενο της Κατερίνας Ασημακοπούλου που δημοσιεύεται στο περιοδικό Maison & Décoration Άνοιξη/Καλοκαίρι 2023.
👏👍💝