Η πρωτοποριακή θεραπεία ζευγαριών EFT (Emotionally Focused Therapy) που ανέπτυξε η Δρ. Sue Johnson θεωρείται το πιο αποτελεσματικό μοντέλο για τη δημιουργία σχέσεων αγάπης και αυτή είναι η πρώτη φορά που περιγράφεται διεξοδικά σε ένα βιβλίο.
Μπορεί κανείς πραγματικά α κάνει πιο ενδιαφέρουσα μια υγιή σχέση, να διώξει τη φθορά, να σώσει μια σχέση που παραπαίει ή να ζητήσει συγνώμη για ό,τι πλήγωσε τον σύντροφό μας; Η ψυχοθεραπεύτρια Ρίτα Βεντούρα, Μ.Α. ECP. πιστοποιημένη επόπτρια της αντίστοιχης θεραπείας δεν ήταν μόνο η πιο κατάλληλη για τον ρόλο της μεταφράστριας αυτού του ενδιαφέροντος βιβλίου αλλά και για να απαντήσει τις πολλές (φυσικά) ερωτήσεις μας.
Όπως λέει χαρακτηριστικά η συγγραφέας, πλέον ζητάμε από τον μικρό μας κύκλο να μας δώσει την αγάπη που κάποτε η γιαγιά μας μοιραζόταν με ένα ολόκληρο χωριό. Αυτό εξηγεί ότι οι φιλικές και ερωτικές σχέσεις στα αστικά περιβάλλοντα μπορούν να γίνουν τόσο «βαριές»; Επειδή το συναίσθημα δεν «απλώνεται» περισσότερο με αποτέλεσμα να πνίγει;
Ναι, πράγματι ο αριθμός των ατόμων που μπορούμε να εμπιστευόμαστε τα συναισθήματά μας ίσως έχει μειωθεί και πέφτει περισσότερο βάρος στη συντροφική μας σχέση. Αυτό όμως δεν νομίζω ότι την κάνει απαραίτητα και πιο δυσλειτουργική. Επίσης, προσωπικά πιστεύω, ότι στην Ελληνική κουλτούρα διατηρείται η οικογενειακή και η φιλική συναισθηματική στήριξη πολύ περισσότερο από ότι στη Β. Αμερική και στον Καναδά στις οποίες αναφέρεται κυρίως η συγγραφέας
Στους «Δαιμονικούς Διαλόγους» της Sue Johnson, η συγγραφέας υποστηρίζει ότι όταν φοβόμαστε αισθανόμαστε και βλέπουμε το προφανές, δηλαδή την επίδραση της συμπεριφοράς του άλλου επάνω μας, όχι όμως και το αντίθετο. Η αναγνώριση ενός λάθους ωστόσο απαιτεί και έναν συγκεκριμένο βαθμό ωριμότητας. Τελικά τι είναι πιο σύνηθες; Να ωριμάζουμε προκειμένου να μπορούμε να χτίσουμε μία σχέση αγάπης ή να ωριμάζουμε μέσα στην σχέση;
Καταρχήν, το να συνειδητοποιήσουμε την αλληλεπίδραση της συμπεριφοράς του ενός προς τον άλλον είναι πολύ σημαντικό. Όσο γρηγορότερα λοιπόν καταφέρουμε να αναλάβουμε την ευθύνη της αντίδρασης μας τόσο γρηγορότερα συμβάλλουμε στην προσωπική και συντροφική μας ανάπτυξη. Από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με την συγγραφέα, η συμπεριφορά μας δεν ορίζεται ως “λάθος” αλλά είναι συνήθως μια απεγνωσμένη προσπάθεια διάσωσης μιας τόσο σημαντικής μας σχέσης. Είμαστε προγραμματισμένοι να συνυπάρχουμε και ναι… να αλληλεξαρτώμαστε με θετικό πρόσημο!Το θέμα είναι να αναπτυσσόμαστε, η τάση πραγμάτωσης είτε σε ατομικό είτε σε συντροφικό επίπεδο νομίζω είναι πάντα παρούσα! Πιστεύω λοιπόν ότι είναι συνδυασμός και των δύο παραγόντων.
Ένα συχνό μοτίβο που παρατηρείται στις σχέσεις είναι γυναίκες να «παλεύουν» (συχνά με επικριτικό και αρνητικό τρόπο) για τη σχέση, να απογοητεύονται και κάποια στιγμή να φεύγουν ως τα «ενεργητικά μέλη», και τους άντρες να μένουν πίσω σιωπηλοί και θιγμένοι ως τα «παθητικά μέλη». Είναι εύκολο ωστόσο να αποβάλλει κανείς τέτοιες συμπεριφορές μέσω της θεραπείας;
Σίγουρα η θεραπεία βοηθάει στο να γίνουν κατανοητές κάποιες συμπεριφορές.
Γιατί θα λέγατε ότι συμβαίνει αυτό;
Πολλές φορές όταν βγαίνουν “νύχια” ίσως να είναι κάποια διαμαρτυρία εκ μέρους κυρίως των γυναικών όπως λέτε, αλλά και πολλών αντρών, διαμαρτυρία για το ό,τι δεν ακούγονται, δεν τους δίνεται αρκετή προσοχή και νιώθουν αόρατοι στην σχέση. Συνήθως οι γυναίκες είναι αυτές που απαιτούν και διεκδικούν την προσοχή των συντρόφων τους αλλά όχι απαραίτητα. Από την άλλη πλευρά, οι σύντροφοι αυτών που απαιτούν, πιθανόν να νιώθουν πως ό,τι και να κάνουν δεν καταφέρνουν να προσφέρουν στους συντρόφους τους αυτό που τους ζητούν, έτσι νιώθουν πολλές φορές άχρηστοι και τότε για να μην χειροτερέψουν τα πράγματα κλείνονται στο καβούκι τους. Τότε, ο σύντροφος που μένει απ’ έξω από το καβούκι νιώθει ακόμη πιο αόρατος και ακόμη λιγότερο αξιαγάπητος. Κάπως έτσι ξεκινούν οι φαύλοι κύκλοι που κλέβουν την σχέση. Οι καλές προθέσεις για επανασύνδεση μετατρέπονται σε βέλη σύμφωνα με την αντίληψη των συντρόφων και έτσι χάνονται τόσο η ασφάλεια όσο και η εμπιστοσύνη. Αυτό που σας περιέγραψα είναι ένα μοτίβο που με τον καιρό γίνεται επαναλαμβανόμενη δίνη κλέβοντας ότι πιο πολύτιμο υπάρχει μεταξύ των συντρόφων. Με άλλα λόγια, δεν φταίει ούτε ο ένας σύντροφος ούτε ο άλλος, αλλά αυτό που δημιουργείται στην προσπάθεια επανασύνδεσης!
Σύμφωνα με την Johnson o φόβος ότι ο σύντροφός μας δεν μας αγαπάει αρκετά κρύβεται πίσω από πολλά προβλήματα. Τι συμβαίνει όμως αν πράγματι αυτό είναι αλήθεια; Δηλαδή το ότι βρίσκεται κανείς σε μία σχέση ή ότι επιλέγει να ακολουθήσει μια θεραπεία δεν σημαίνει απαραίτητα ότι αγαπάει και τον σύντροφό του, μπορεί ίσως να τον εκτιμά ή να τον θεωρεί αναπόσπαστο στοιχείο της ζωής του. Εν ολίγοις, η αγάπη αποτελεί προϋπόθεση για μία καλή θεραπεία, ή η θεραπεία μπορεί να στηριχτεί και σε άλλες συνδέσεις μεταξύ δύο ατόμων;
Κατ’ αρχήν πρέπει να δούμε τι εννοούμε με την λέξη αγάπη/έρωτα; Πολλά έχουν ειπωθεί, αλλά σήμερα πλέον είμαστε σε θέση να δώσουμε μια επιστημονική απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Παραθέτω αυτούσια τα λόγια της Sue Johnson από το πιο πρόσφατο βιβλίο της ‘το Νόημα του Έρωτα’ ( σύντομα από τις εκδόσεις Gutenberg): “Σήμερα έχουμε μια επαναστατική νέα αντίληψη για τον ρομαντικό έρωτα, μια οπτική που είναι αισιόδοξη και πρακτική. Θεμελιωμένη στην επιστήμη, αποκαλύπτει ότι ο έρωτας είναι ζωτικός για τη ζωή μας. Και απέχοντας πολύ από το να είναι ακατανόητος, ο έρωτας είναι εξαίσια λογικός και κατανοητός. Επιπλέον, είναι ευπροσάρμοστος και λειτουργικός. Ακόμη καλύτερα, είναι εύπλαστος, επανορθώσιμος και ανθεκτικός. Με λίγα λόγια, τώρα κατανοούμε, τελειωτικά και αναμφισβήτητα, ότι ο έρωτας «έχει νόημα».” Κατ’ αυτήν την έννοια η αγάπη μεταξύ των συντρόφων φαίνεται να χάνεται όταν τραυματίζεται η σχέση λόγω των επαναλαμβανόμενων αρνητικών μοτίβων που δημιουργούνται. Έχω ακούσει πολλούς να λένε “αγαπώ τον/την σύντροφό μου αλλά δεν μου αρέσει αυτό που ζω, δεν μου αρέσει να υποφέρω“. Εάν λοιπόν το ζευγάρι μέσα από τη θεραπεία ή τη θεραπευτική ανάγνωση του “Κράτα με Σφιχτά” κατανοήσει αυτόν τον μηχανισμό, τότε υπάρχουν πάρα πολλές πιθανότητες να σωθεί η σχέση και η αγάπη.
Η Johnson αναφέρεται στους κατοπτρικούς νευρώνες που ορίζουν κατά κάποιο τρόπο την ενσυναίσθηση, δηλαδή την ικανότητά μας να αντιλαμβανόμαστε και να νιώθουμε την εμπειρία του άλλου όταν εκείνος ανταποκρίνεται σε μας με την αντίστοιχη ενσυναίσθηση. Αυτή είναι η επιστημονική αναγνώριση της αληθινής αγάπης μεταξύ δύο ανθρώπων;
Σίγουρα η “ενσυναίσθηση” δηλαδή η ικανότητα να μπορούμε να μπαίνουμε στα παπούτσια του άλλου, χωρίς όμως να τα φοράμε, δηλαδή χωρίς να χάνουμε τη δική μας οπτική, είναι σημαντικό. Τώρα θα μου πείτε πώς γίνεται αυτό; Είναι δύσκολο διότι οι περισσότεροι από εμάς πιστεύουμε ότι κατανοώ σημαίνει και συμφωνώ. Δεν είναι όμως απαραίτητο να συμφωνήσω με κάποια συμπεριφορά του συντρόφου μου, αλλά μπορώ να την κατανοήσω. Μπορώ να κατανοήσω ότι πιθανόν να λείπω στον σύντροφό μου κάποιες στιγμές και να χαίρομαι που με σκέπτεται, παράλληλα όμως μπορώ να μην συμφωνώ με την απαίτησή του/της να με διακόπτει από την δουλειά μου ή από κάποια άλλη μου ενασχόληση.
Συγχώρεση, μια λέξη-κλειδί που συνήθως περιλαμβάνει την συγχώρεση του εαυτού μας. Είναι ασφαλές τελικά να πούμε ότι μία αρμονική σχέση με τους άλλους ξεκινά από μια αρμονική σχέση με τον εαυτό μας ή η ωριμότητα 360μοιρών είναι ένας μονόκερως;
Συν-χωρώ σημαίνει ότι μπορώ να χωρέσω μαζί. Μπορούν να χωρέσουν μαζί οποιαδήποτε αντιθετικά συναισθήματα; Είτε προς τον εαυτό είτε προς τον άλλον; Μια φίλη έλεγε για τον άντρα της: “Πολλές φορές θα μπορούσα να τον σκοτώσω επί τόπου, αλλά να τον χωρίσω ποτέ” . Άρα μπορώ να συγχωρέσω ότι δεν με πήρε τηλέφωνο να με ενημερώσει ότι θα αργήσει και δεν κοιμήθηκα όλο το βράδυ ανησυχώντας; Με άλλα λόγια να χωρέσω μαζί και την αγάπη μου γι αυτόν και τον θυμό μου. Όσο για την ωριμότητα, “να εύχεσαι να είναι μακρύς ο δρόμος”…
Η επαγρύπνηση και η τροφοδότηση της αγάπης είναι κάτι που πρέπει να βάλουμε κανονικά στο πρόγραμμα; Έχει γίνει η ζωή μας πράγματι τόσο γεμάτη που πρέπει να «θυμόμαστε να αγαπάμε»;
Κατά την συγγραφέα “η αγάπη χρειάζεται διαρκή επιβεβαίωση”… δεν χρειάζεται όμως “να θυμόμαστε” να αγαπούμε για να συνδεθούμε. Είτε νιώθουμε ότι είμαστε με ασφάλεια συνδεδεμένοι είτε δεν το νιώθουμε. Δεν μετράει εδώ η ποσότητα αλλά η ποιότητα. Σε έρευνες έχει αποδειχτεί ότι, αντίθετα με την κοινή πεποίθηση, όσο πιο ασφαλή σύνδεση έχουμε με τον/την σύντροφό μας, τόσο πιο ανεξάρτητοι γινόμαστε και τόσο περισσότερα πράγματα καταφέρνουμε στην ζωή μας. Όταν νιώθουμε ότι μπορούμε να αράξουμε, όποτε το χρειαστούμε, σε ένα ασφαλές λιμάνι, τότε μπορούμε να φτάσουμε και μέχρι την Σελήνη.
Λίγα λόγια για την συγγραφέα: Η Δρ. Sue Johnson είναι διευθύντρια του Ινστιτούτου για τα Ζευγάρια και την Οικογένεια της Οτάβα και του Διεθνούς Κέντρου Αριστείας στο EFT. Είναι επίσης καθηγήτρια Κλινικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οτάβα και εξέχουσα καθηγήτρια έρευνας στο Πανεπιστήμιο Άλιαντ του Σαν Ντιέγκο στην Καλιφόρνια.
