Σε μια εποχή που η σύναψη ερωτικών σχέσεων φαντάζει πιο δύσκολη από ποτέ, η επιλογή είναι μόνο δική μας.
Καλώς ή κακώς, ολοένα και περισσότερες από εμάς είμαστε μόνες εκεί έξω. Ορισμένες από επιλογή, μερικές από φόβο κι άλλες από ατυχία, λάθος αποφάσεις ή απλές συμπτώσεις… Κάτι, κάποιος, κάποτε, μας έκανε να αποφασίσουμε πως είναι καλύτερα να είμαστε μόνες και να νιώθουμε πιο ασφαλείς όταν έχουμε να διαχειριστούμε αποκλειστικά και μόνο τα δικά μας προβλήματα, τη δική μας σύγχυση, τις δικές μας αποτυχίες, χωρίς να καλούμαστε να το κάνουμε αυτό επί δύο. Έτσι, αποφεύγουμε διαρκώς και με επιδέξιους χειρισμούς τον κίνδυνο να συνθλιβούμε στις συμπληγάδες της απογοήτευσης όταν, κάποια στιγμή, αυτός με τον οποίο θα αποπειραθούμε να σχετιστούμε ενδέχεται να αποδειχθεί κατώτερος των προσδοκιών μας. Αλλά και να έρθουμε αντιμέτωπες με το σκληρό πρόσωπο της απόρριψης, όταν συμβεί το αντίθετο. Νιώθουμε πως δεν έχουμε απόθεμα ενέργειας για σπατάλη, δύναμης για πειράματα και, ίσως, θάρρους για να αναμετρηθούμε με τις πιθανότητες επιτυχίας ή αποτυχίας μιας πιθανής ερωτικής σχέσης.
Dancing with myself
Μαθαίνουμε, επομένως, να ξυπνάμε, να αγωνιζόμαστε, να χαιρόμαστε, να αγχωνόμαστε, να στενοχωριόμαστε και να κοιμόμαστε μόνες. Να ανάγουμε τους φίλους μας σε δεύτερη οικογένεια και, σε
γενικές γραμμές, να είμαστε μια χαρά με αυτό καθώς τροφοδοτεί την αλαζονεία της δυναμικότητας και της ανεξαρτησίας μας σε βαθμό που, πολλές φορές, μας κάνει να χάνουμε το μέτρο, το όριο της λογικής και τη συναίσθηση της (τρωτής) ανθρώπινης φύσης μας. Ωστόσο, είναι κάποιες στιγμές που όλη αυτή η δύναμη μοιάζει να εξανεμίζεται και όλα τα παράσημα αυτονομίας να καταργούνται καθώς η αδυναμία, αυτός ο ορκισμένος εχθρός της αυτεξούσιας ύπαρξής μας, θρονιάζεται στο στέρνο μας. Και μας πνίγει. Είναι τότε που αρχίζουν να κρούουν καμπανάκια κινδύνου, να αναβοσβήνουν κόκκινες σειρήνες και να χαλάνε τη σιωπή της ηρεμίας μας εκκωφαντικοί συναγερμοί. Η αδυναμία, το αντίπαλο δέος, απειλεί να υπερισχύσει και να γκρεμίσει το οικοδόμημα της ασφάλειας που με τόσο κόπο καταφέραμε να χτίσουμε. Μιλάω για τις στιγμές που αισθανόμαστε ευπαθείς, που θέλουμε κάποιον να μας αγκαλιάσει, να μας κάνει να νιώσουμε ασφαλείς, να μας πει ότι όλα θα πάνε μια χαρά. Τις βραδιές που ευχόμαστε να υπήρχε ένα σώμα δίπλα μας να το ακουμπήσουμε, να ξαπλώσουμε δίπλα ή επάνω του για να πάρει λίγη από την αρνητική μας ενέργεια και να μας δώσει λίγη θετική από τη δική του. Και συνειδητοποιούμε ότι, συνήθως, αυτές τις στιγμές αυτός ο κάποιος δεν υπάρχει. Στις περισσότερες περιπτώσεις ίσως και να υπάρχει υπό τη μορφή φλερτ, one night stand, ελεύθερης σχέσης ή ακόμα και υπό τη μορφή μιας «φρέσκιας» απόπειρας σύναψης σχέσης που, όμως, είναι από την αρχή καταδικασμένη – αφού ουσιαστικά δεν έχουμε τη διάθεση να προσπαθήσουμε με όλες μας τις δυνάμεις να την κάνουμε να επιτύχει. Βαθιά μέσα μας, μπορεί και να θέλουμε να αποτύχει, μόνο και μόνο για να αποφύγουμε να κοιτάξουμε κατάματα τους κινδύνους που εγκυμονεί για τη συναισθηματική μας ισορροπία. Κάπως έτσι, λοιπόν, αντιλαμβανόμαστε ότι έχουμε φτάσει σε ένα σημείο όπου δεν μπορούμε καν να μας φανταστούμε σε στενή σχέση, να συζούμε με κάποιον, να μοιραζόμαστε το κρεβάτι μας, τις στιγμές μας, τα πράγματά μας, για να μη μιλήσουμε για γάμο και παιδιά… Η λέξη αγάπη μας φαίνεται τόσο «ξένη», τόσο επικίνδυνη, τόσο ψεύτικη, τόσο διάτρητη, που δεν ξέρουμε πλέον αν θέλουμε καν να της δώσουμε μια ευκαιρία να καταρρίψει τον τόσο μεθοδικά και στέρεα διαμορφωμένο κυνισμό μας.
Βουτιά στο κενό μου
Όμως, κάποιες στιγμές αρχίζουμε να αμφιβάλλουμε. Συνειδητοποιούμε ότι έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που νιώσαμε για τελευταία φορά πάθος, προσμονή, έξαψη, πόνο και όλα εκείνα τα συναισθήματα που γεννάει και συνεπάγεται κάθε βαθιά και απόλυτη ερωτική υποταγή.Δεν μπορούμε καν να θυμηθούμε πότε κλάψαμε τελευταία φορά για κάποιον, πότε ανησυχήσαμε για κάτι άλλο εκτός από καθημερινά προβλήματα, θέματα κοινωνικοπολιτικής φύσεως ή υπαρξιακές αναζητήσεις, πότε μελαγχολήσαμε για κάποιον έρωτα. Εξαιρουμένων, ίσως, κάποιων παρελθοντικών ή εν δυνάμει ερωτικών συντρόφων, που όμως δεν υπάρχουν ουσιαστικά για μας, απλώς αποτελούν ένα βολικό υποκατάστατο όταν βλέπουμε μια μελαγχολική ταινία, μια χαζή (ή όχι και τόσο) ρομαντική κομεντί όπου ο έρωτας στο τέλος θριαμβεύει ή όταν ακούμε ένα αισθαντικό τραγούδι για το οποίο δεν έχουμε στο μυαλό μας τον «απόλυτο» παρτενέρ που θα μπορούσε να μας κάνει να ταξιδέψουμε στην ουσία των στίχων και της μελωδίας και να τα νιώσουμε με όλους τους πόρους του κορμιού μας. Όταν χρειαζόμαστε κάποιον για να του πούμε τα πράγματα που σκεφτόμαστε, να μοιραστούμε μαζί του μια ευχάριστη εμπειρία, μια επιτυχία ή αποτυχία και να γεμίσουμε το κενό μας όταν, πολύ απλά, θέλουμε κάποιον να μας πάρει αγκαλιά. Κι αναρωτιόμαστε: «Πότε η φύση μας αλλοιώθηκε έτσι;» «Πώς ακριβώς σηκώθηκαν αυτά τα τείχη;» «Πόσο εύκολο είναι να πέσουν πια, αφού συνειδητά ή υποσυνείδητα τους έχουμε προσθέσει τόσο υψηλή αντισεισμική προστασία ώστε να υποχωρούν δύσκολα πια, ακόμα και απέναντι στη δύναμη ενός ανθρώπου που, υπό φυσιολογικές συνθήκες, ίσως και να μπορούσε να διεισδύσει στα θεμέλιά τους και να τα διαλύσει μονομιάς;»
Knocking on heaven’s door
Παρ’όλα αυτά, κάποια στιγμή γνωρίζουμε κάποιον που μας κάνει να αμφιβάλλουμε για τις επιλογές μας και μας δημιουργεί την επιθυμία να επανέλθουμε στο στίβο του ερωτικού παιχνιδιού, να νιώσουμε, να ρισκάρουμε. Και ξεκινάμε πάντα με τη βεβαιότητα ότι μετά από τόσο καιρό εξάσκησης θα είμαστε ασφαλείς. Πως δεν κινδυνεύουμε να χάσουμε τον αυτοέλεγχό μας, την ψυχραιμία μας, τη δύναμή μας. Και το δοκιμάζουμε. Κι εκεί που σουλατσάρουμε σίγουρες και χαλαρές στη φαινομενικά ακίνδυνη εμπειρία μας, κάτι αλλάζει. Κάτι αρχίζει να (μην) πηγαίνει καλά. Αρχίζουμε να νιώθουμε, να περιμένουμε και (τι φρίκη!) να εξαρτιόμαστε από τις πράξεις ή τις παραλείψεις του άλλου. «Τι κάνουμε τώρα;» σκεφτόμαστε καθώς νιώθουμε τη σιγουριά και την εγκράτειά μας να διαρρηγνύονται αργά, σταθερά και βασανιστικά και τις αντιστάσεις μας να κάμπτονται και να μας προδίδουν. Και όπως είναι φυσικό όλες οι προηγούμενες εμπειρίες, στενοχώριες και λάθη μας ασκούν καταλυτική επίδραση ως προς τον τρόπο που συμπεριφερόμαστε, τον τρόπο που επιλέγουμε να μην επιτρέψουμε να φανεί η αδυναμία μας. Ως επακόλουθο, άλλα θέλουμε, άλλα κάνουμε, άλλα σκεφτόμαστε κι άλλα λέμε. Και, μέσα στη λυσσαλέα προσπάθεια να περισώσουμε την αυτονομία μας, τα κάνουμε μαντάρα. Φοβόμαστε, πανικοβαλλόμαστε και αμφιβάλλουμε για το αν κάναμε εξαρχής τη σωστή επιλογή να το προσπαθήσουμε. Συνήθως, ακολουθούν χαζές επιλογές, ανόητες αντιδράσεις και, στις περισσότερες περιπτώσεις, δίνουμε μια και τα γκρεμίζουμε όλα. Πάλι.
Φυσάει κόντρα
Αυτή είναι και η πιο κρίσιμη στιγμή. Είναι το σημείο όπου δεν υπάρχει πια ξεκάθαρα το σωστό ή το λάθος, το σημείο όπου θα πρέπει πλέον να αναμετρηθούμε με συναισθήματα, φόβους και, τελικά, με τον ίδιο μας τον εαυτό. Να διαλέξουμε ανάμεσα στον ασφαλή μικρόκοσμό μας κι αυτόν το νέο, άγνωστο και συναρπαστικό (ίσως, ίσως και όχι) κόσμο, που ενέχει έναν και μοναδικό κίνδυνο: να χάσουμε τον έλεγχο και να πληγωθούμε. Και που ενέχει, όμως, και μια βεβαιότητα: να ζήσουμε, να απολαύσουμε, να νιώσουμε και να ταρακουνηθούμε. Να συνεπάρουμε και να συνεπαρθούμε. Και σε αυτό το κρίσιμο σημείο, η επιλογή παραμένει αποκλειστικά και μόνο δικό μας δικαίωμα και προνόμιο.
Ό,τι φτιάχνω κι ό,τι χάλασα
Σε πολλές περιπτώσεις, προβαίνουμε σε άτακτη υποχώρηση και επανερχόμαστε στη γνώριμη πραγματικότητα της μοναξιάς μας. Σε άλλες, όμως, επιλέγουμε να ρισκάρουμε. Και κάποιες φορές βγαίνει σε καλό. Κάποιες άλλες, τις περισσότερες ίσως, βγαίνει σε κακό. Όμως, έτσι είναι η ζωή. Και ό,τι από τα δύο κι αν επιλέξουμε, το μόνο βέβαιο είναι ότι στο τέλος θα μείνουμε με τις συνέπειες της επιλογής μας. Αναπόφευκτα, κάποια στιγμή θα βρεθεί στο δρόμο μας κάποιος μπροστά στον οποίο θέλουμε δεν θέλουμε, αντισταθούμε δεν αντισταθούμε τα τείχη θα καταρρεύσουν. Κι ό,τι κι αν λέμε, ό,τι κι αν μας λένε, τα πράγματα θα πάρουν το δρόμο τους. Ανεπιστρεπτί. Και πάνω σ’ αυτό ένα μόνο έχω να πω: ο τολμών (συνήθως) νικά!
Έφη Παπαδοπούλου
Τεύχος Μαρτίου 2015
