Δεν χωράει καμία αμφισβήτηση. Ζούμε μια πρωτόγνωρη μορφή άτυπου «πολέμου» που απειλεί τη ζωή μας και την υγεία μας. Τα μέσα που διαθέτουμε για να πολεμήσουμε είναι ελάχιστα. Το πιο σημαντικό, όμως, όπλο μας είναι η λογική και η ενσυναίσθηση. Το αν πρέπει ή όχι να φοράμε προστατευτικές μάσκες έχει εξελιχθεί σε πεδίο άκυρης, αλλά έντονης, αντιπαράθεσης. Εν μέσω της πανδημίας, πολλοί εξακολουθούν να βλέπουν τη χρήση μάσκας, περισσότερο ως επίθεση στις προσωπικές τους ελευθερίες, παρά ως μέσο προστασίας του εαυτού τους και των γύρω τους από τον κορωνοϊό.
Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι εκεί έξω που δεν είναι πεπεισμένοι ότι όντως υπάρχει πανδημία. Άλλοι νοιώθουν άτρωτοι και πιστεύουν ότι ο covid-19 δεν αποτελεί απειλή για αυτούς. Ως αποτέλεσμα θεωρούν την επιβολή της μάσκας, ως μέτρο πρόληψης, εντελώς περιττή. Το ερώτημα είναι: Γιατί συμβαίνει αυτό; Ποιο είναι το ψυχολογικό υπόβαθρο όσων αρνούνται να προστατέψουν τον εαυτό τους και τους γύρω τους από την διασπορά της πανδημίας;
Αυτή είναι μια απλή ερώτηση που απαιτεί μια περίπλοκη απάντηση.
Συνωμοσιολογίες, υποτίμηση της απειλής και ριψοκίνδυνες συμπεριφορές
Η Jacqueline Gollan, ψυχολόγος και αναπληρώτρια καθηγήτρια ψυχιατρικής και συμπεριφορικών επιστημών στη Σχολή Ιατρικής του Πανεπιστημίου Northwestern Feinberg, θεωρεί πως οι άνθρωποι αυτοί ουσιαστικά υποτιμούν την απειλή. Έχουν πειστεί πως όλα κινούνται γύρω από θεωρίες συνωμοσίας που υποστηρίζουν ότι όλα είναι “στημένα”. Ότι γίνονται για να μας ελέγξουν η για παίξουν πολιτικά παιχνίδια στις πλάτες μας. Γι’ αυτό το λόγο οι συγκεκριμένοι άνθρωποι θεωρούν πως δεν υπάρχει ιός. Επομένως γι αυτούς η χρήση μάσκας είναι απολύτως περιττή. Σε συνέχεια της έρευνας της, η Gollan υποστηρίζει: “Μετά από τόσους μήνες έχει επέλθει ψυχική κόπωση. Κουράστηκε ο κόσμος να πρέπει να πηγαίνει στο σούπερ μάρκετ ή στο μανάβικο και να φορά υποχρεωτικά τη προστατευτική μάσκα. Κάποιοι θα βγουν έξω από το σπίτι και χωρίς αυτή.”
Είναι επίσης χαρακτηριστικό πως ορισμένες ομάδες, όπως για παράδειγμα οι έφηβοι, είναι πιο επιρρεπείς σε ριψοκίνδυνες συμπεριφορές. Αντιμετωπίζουν το ζήτημα της προστασίας περισσότερο σαν αντίσταση κατά της κοινωνίας. Μερικοί νοιώθουν εσφαλμένα άτρωτοι και αρνούνται να φορέσουν προστατευτικές. Και μετά έρχονται οι εκείνοι που θεωρούν πως το να οργανώσεις ένα πάρτι 500 και 1000 ατόμων είναι «μαγκιά». Ότι είναι η έκφραση της απόλυτης ελευθερίας.
Αντίδραση, φόβος και έπαρση
Καθηγητής μάρκετινγκ και ψυχολογίας στη Σχολή Επιχειρήσεων Fuqua του Duke University, στο Durham της Νότιας Καρολίνας, ο Gavan Fitzsimons υποστηρίζει πως “πολλοί άνθρωποι αντιλαμβάνονται ότι ορισμένες από τις κατευθυντήριες γραμμές για τη δημόσια υγεία αποτελούν άμεσες απειλές για την ελευθερία τους. Και για το λόγο αυτό αρνούνται να υποταχθούν. Περίπου το ένα τρίτο του πληθυσμού, έχει μια εξαιρετικά ισχυρή αντιδραστική απόκριση όταν απειλείται η ελευθερία του.” λέει σχετικά ο Fitzsimons. Από την άλλη πλευρά, αρκετοί θεωρούν τη χρήση μάσκας ως παραδοχή του φόβου. Θεωρούν τη μάσκα ως σύμβολο της ευπάθειας, που επικοινωνεί στους άλλους ότι φοβούνται να προσβληθούν από τον ιό. Έτσι, για να αντισταθμίσουν αυτόν τον φόβο, και ως ένδειξη δύναμης, μπορεί να απορρίψουν εντελώς τις μάσκες. Αυτό όμως δεν τους καθιστά άτρωτους στον κορωνοϊό. Αυτό δεν τους καθιστά άτρωτους σούπερ ήρωες.
Η ψυχολογία της άρνησης
Είναι γεγονός ότι η καθοδήγηση που είχαμε τους πρώτους μήνες από τους υπεύθυνους της πολιτείας, δημιούργησε σύγχυση σε ότι αφορά την αναγκαιότητα ή μη της χρήσης μάσκας. Η αμφιθυμία των μικτών μηνυμάτων καθιστά πολύ πιο εύκολο για τους ανθρώπους να κάνουν ότι θέλουν και να αποφασίσουν εκείνοι τι είναι καλύτερο γι’ αυτούς. Ο Sigmund Freud ήταν εκείνος που έβαλε σε λέξεις και προσδιόρισε μέσα από τις παρατηρήσεις του έναν ψυχολογικό ‘μηχανισμό άμυνας’, όπως τον ονόμασε, του ανθρώπου, την άρνηση. Η άρνηση σε μεγάλο βαθμό είναι μια υποσυνείδητη διαδικασία. Όμως, υπάρχουν έρευνες που δείχνουν ότι υπάρχει και μια συνειδητή πλευρά στην άρνηση. Κάποιος μπορεί να αποφασίσει να βρίσκεται σε αυτή την ψυχική και διανοητική κατάσταση, παραβλέποντας πλήρως τα πραγματικά γεγονότα.
Μάσκα: Μια πράξη αλληλεγγύης
Αυτό που πρέπει να θυμάσαι είναι το εξής: Η μάσκα είναι το μοναδικό μέσο πρόληψης που έχεις αυτή τη στιγμή. Ακόμα κι αν δεν πιστεύεις ότι βοηθάει, δεν έχεις κάποια άλλη εναλλακτική λύση! Έχεις μόνο αυτό και τη διατήρηση της απόστασης των 2 μέτρων. Στην περίπτωση αυτή η λογική πρέπει να πρυτανεύσει. Ο Δρ David Aronoff, διευθυντής του τμήματος μολυσματικών ασθενειών του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Vanderbilt και καθηγητής Ιατρικής, προτρέπει τον κόσμο να σκεφτεί την χρήση της μάσκας “όχι ως αναγκαστική συμμόρφωση, αλλά ως απαραίτητη πράξη αλληλεγγύης. Η χρήση μάσκας, μπορεί να σταματήσει τους φαινομενικά υγιείς ανθρώπους να μολύνουν άλλους με τον ιό εάν είναι ασυμπτωματικοί.” τονίζει ο Aronoff.
Η καλύτερη προσέγγιση για να αλλάξεις τον τρόπο που σκέφτεσαι, εσύ που αρνείσαι να φορέσεις μάσκα , είναι η ενσυναίσθηση και η κατανόηση. Πρέπει πρώτα να κατανοήσεις πως στην κοινωνία αυτή δε ζεις μόνος. Ζω σε μια κοινωνία, σημαίνει σέβομαι τους ανθρώπους που ζουν μαζί μου. Ακόμα κι αν δεν συμφωνείς τόσο πολύ με τους κανόνες, πρέπει να μάθεις να τους ακολουθείς, γιατί αυτό σημαίνει «είμαι πολίτης» μιας χώρας.
Σεβασμός και υπευθυνότητα
Τώρα είναι η στιγμή να αποδείξεις πως έχεις ήθος. Πως βάζεις πάνω από την άνεσή σου και πάνω από τη διαφορετική σου άποψη, τον συνάνθρωπό σου που ίσως κινδυνεύει πιο πολύ από εσένα. Γιατί είναι πιο μεγάλος από σένα, πιο ευάλωτος από σένα, πιο άρρωστος από σένα. Η κρίση αυτή μας έχει αγγίξει όλους, σε όλα τα επίπεδα. Μόνο ο ένας με τη βοήθεια του άλλου θα επιβιώσει. Το χαμόγελό σου φαίνεται και μέσα από τη μάσκα, το ίδιο και η ομορφιά σου. Κανείς δεν στερεί την ελευθερία σου και κανείς δεν σε θέλει υπόδουλο του φόβου. Ας μάθεις να χαμογελάς μέσα από τα μάτια σου. Αυτό το χαμόγελο έχει μεγαλύτερη αξία από το χαμόγελο των χειλιών σου. Δείξε σεβασμό στον συνάνθρωπό σου. Σκοπός σου θα πρέπει να είναι να μειώσεις και όχι να αυξήσεις την διασπορά της πανδημίας. Ας μην ξεχνάς την ανθρωπιά σου.
Όταν μπορέσεις να αναγνωρίσεις αυτά για τα οποία νοιάζεσαι και αγαπάς, μόνο τότε θα μπορέσεις να τα προστατεύσεις. Άλλωστε τι νόημα έχει η δική σου ζωή αν δεν νιώθεις την ανάγκη να υπερασπιστείς τη ζωή και την ασφάλεια του συνανθρώπου σου;
Κείμενο της Certified Life & Business Coach και Επικοινωνιολόγου Αφροδίτης Χόντου.www.afroditihondou.com
