“Des Cheveux et des Poils” Μια ιστορική έκθεση αφιερωμένη στα μαλλιά

Από τον κομμωτή της Μαρίας Αντουανέτας μέχρι τις περούκες του Andy Warhol, η νέα έκθεση του Musée des Arts Décoratifs στο Παρίσι, με τίτλο “Des Cheveux et des Poils”, εξερευνά τον ρόλο που έπαιξαν τα μαλλιά στον πολιτισμό και την κοινωνία.

Είτε είσαι επαγγελματίας μόδας ή ομορφιάς, είτε απλά είσαι λάτρης της τέχνης και της ιστορίας σε αυτή την έκθεση που ξεκίνησε στις 5 Απριλίου και θα ολοκληρωθεί στις 17 Σεπτεμβρίου, συνοψίζονται περισσότερα από 600 χρόνια που αφορούν τα μαλλιά, από τον 15ο αιώνα έως και σήμερα. Αυτή η “εξερεύνηση” και η αναπαράσταση του σώματος ξεκίνησε με την έκθεση “The Mechanics of Below” το 2013, συνεχίστηκε με το “Correct Outfit Required” το 2017 και έπειτα με το “Walking and walking” το 2019.

Ταξίδι στον χρόνο

Τα μαλλιά από πάντα εξέφραζαν τη διάθεση μιας εποχής. Η χρήση του πέπλου επιβαλλόταν στις γυναίκες μέχρι και τον 15ο αιώνα. Στη συνέχεια, σιγά σιγά, το εγκατέλειψαν υπέρ των υπερβολικών χτενισμάτων που ανανεώνονταν συνεχώς. Τον 17ο αιώνα, το χτένισμα “urluberlu” -αγαπημένο της Madame de Sévigné- και το “à la Fontange” (που πήρε το όνομά του από την ερωμένη του Λουδοβίκου XIV) ήταν πραγματικά φαινόμενα μόδας. Γύρω στο 1770, τα ψηλά χτενίσματα που ονομάζονται “πουφ” ήταν αναμφίβολα τα πιο ασυνήθιστα από τα δυτικά χτενίσματα.

Αξίζει να αναφερθούν τα extreme χτενίσματα του τέλους του 18ου αιώνα όπου τα μαλλιά στολίζονταν με κοσμήματα ακόμη και με διακοσμητικά πλοία, αλλά και τα άκοσμα μαλλιά των βικτωριανών χρόνων. Τον 19ο αιώνα, τα γυναικεία χτενίσματα – είτε ήταν εμπνευσμένα από την αρχαία Ελλάδα είτε ονομάζονταν “à la giraffe”, en tortillon ή “à la Pompadour” – ήταν εξίσου μπερδεμένα. Oι πίνακες και τα γλυπτά της εποχής δείχνουν αυτό το φαινόμενο.

Φυσικά όλα αυτά δεν αφορούσαν μόνο τις γυναίκες αλλά και τους άνδρες. Στις δεκαετίες του ’60 και του ’70, επέδειξαν την εξέγερσή τους ενάντια στο κατεστημένο τόσο με μακριά μαλλιά όσο και με skinhead. Ερχόμενοι στη σύγχρονη εποχή και στο lockdown του 2020, παρατηρήσαμε ότι οι DIY βαφές στο σπίτι για τις γυναίκες και τα τελείως ξυρισμένα μαλλιά για τους άνδρες είχαν την τιμητική τους. Όλα αποδεικνύουν πως ένα από τα ισχυρά μέσα έκφρασης κάθε εποχής ήταν αδιαμφισβήτητα τα μαλλιά.

Τα μαλλιά ως αντανάκλαση της κουλτούρας

Η εντυπωσιακή έκθεση στο Παρίσι θα εξερευνήσει τον ρόλο που έπαιξαν τα μαλλιά στην κοινωνία εδώ και αιώνες και θα γιορτάσει την ύπαρξή τους ως ένα μέσο αυτοέκφρασης. Η έκθεση τέχνης ξεκίνησε πριν από ένα μήνα στο Musée des Arts Décoratifs σε συνεργασία με το brand περιποίησης μαλλιών Wella. Ανάμεσα στα έργα φιγουράρουν πορτρέτα, περούκες, τα πρώτα πιστολάκια και εργαλεία μαλλιών, ρούχα από μαλλιά και ιστορικό υλικό από διαφημιστικές καμπάνιες.

Κάνοντας ένα ταξίδι στον χρόνο θα παρατηρήσει κανείς ότι τα μήκη των μαλλιών και τα χτενίσματα ανά εποχή, πήγαζαν από τις βασιλικές αυλές, από τη βιομηχανία του κινηματογράφου και τέλος από τη βιομηχανία της μόδας και της ομορφιάς. Ωστόσo, το “μήνυμα” που ήθελαν να περάσει η εικόνα των μαλλιών πολύ συχνά αφορούσε προσωπικές δεσμεύσεις, ακόμη και πολιτικές πεποιθήσεις.

“Τα μαλλιά αντανακλούν την κουλτούρα μιας κοινωνίας. Αποκαλύπτουν πολλά περισσότερα και όχι μόνο το προσωπικό στιλ. Από τις πολιτικές διαμαρτυρίες έως τους κοινωνικούς κανόνες, τα μαλλιά ήταν πάντα ένας “φακός” για να δούμε την κατάσταση του κόσμου μας”, δήλωσε η Annie Young-Scrivner, διευθύνουσα σύμβουλος της Wella Company. “Αυτή η  έκθεση είναι αφιερωμένη σε αυτήν την καταπληκτική βιομηχανία και μας τιμά που είμαστε ο αποκλειστικός συνεργάτης. Θα αποκαλύψουμε το πώς τα μαλλιά είχαν τόσο μαγική επιρροή στην ιστορία”.

Εμβληματικές μορφές και πλούσια θεματολογία

Η έκθεση καλύπτει διάφορα θέματα. Όπως η εξέλιξη των γυναικείων χτενισμάτων ως κοινωνικός δείκτης και δείκτης ταυτότητας. Αλλά και θέματα όπως η εξερεύνηση της επιλογής διατήρησης και της εξάλειψης των τριχών στο σώμα. Μέσω της αναπαράστασης γυμνών σωμάτων στις εικαστικές τέχνες και μέσω των γραπτών μαρτυριών, η έκθεση αναπαριστά πόσο σπάνια ήταν η απουσία τριχών στους αρχαίους πίνακες μέχρι τη σύγχρονη pop κουλτούρα.

Ταυτόχρονα, θα εξερευνηθούν τα έργα και τα ταλέντα εμβληματικών μορφών του κλάδου όπως ο Léonard Autier, ο αγαπημένος κομμωτής της Μαρίας Αντουανέτας. “Ο Franz Ströher ήταν μπροστά από την εποχή του. Tαξίδευε τακτικά στο Παρίσι προκειμένου να ενημερωθεί για τις τελευταίες τάσεις ομορφιάς και να αναζητήσει έμπνευση. Αυτά τα ταξίδια είχαν ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη μιας δημοφιλούς τεχνικής και μιας σειράς προϊόντων, που μας ανέδειξαν ως ηγέτη στον κλάδο της περιποίησης μαλλιών”, λέει ο Young-Scrivner.

Μεγάλα ονόματα της σύγχρονης μόδας όπως Alexander McQueen, Martin Margiela, Josephus Thimister και Jeanne Vicerial δηλώνουν το παρόν στην έκθεση με τις εντυπωσιακές δημιουργίες φτιαγμένες από μαλλιά. Για αυτούς τους σύγχρονους δημιουργούς, το ζήτημα της ταυτότητας βρίσκεται συχνά στο επίκεντρο της σκέψης τους.

Εκτός από την έκθεση που πραγματοποιείται αυτή τη στιγμή στο Παρίσι, το Μουσείο Τέχνης της Βαλτιμόρης θα πραγματοποιήσει επίσης μια έκθεση για να τιμήσει την 50ή επέτειο από τη γέννηση του hip hop. Στο πλαίσιο αυτής της έκθεσης, θα παρουσιαστούν ορισμένες από τις περούκες της Lil Kim, συμπεριλαμβανομένης της εμβληματικής τιρκουάζ περούκας με το λογότυπο της Chanel.

Κεντρική φωτογραφία Alexis Ferrer / Wella Professionals Global Creative Artist.

Kείμενο Αναστασία Βαποράκη.