Αν κάτι είναι παγκοσμίως γνωστό για τη μόδα, αυτό είναι η εφήμερη διάσταση της. Ευτυχώς, υπάρχουν σχεδιαστές όπως η Iris Van Herpen που είναι σημεία αναφοράς για τους ανθρώπους που αγαπούν την μόδα και είναι κάτι παραπάνω από απλοί καταναλωτές. Η Ολλανδή σχεδιάστρια Iris Van Herpen καταξιώθηκε ως η πρώτη σχεδιάστρια μόδας που δημιούργησε τρισδιάστατο φόρεμα για τη συλλογή της. Στη συνέχεια βέβαια, αναδείχθηκε ως ένα πολύ πιο πολύπλοκο και αξιοσημείωτο φαινόμενο. Η ίδια αισθάνεται ότι αποστολή της είναι να διευρύνει τα όρια της ραπτικής συνδυάζοντας την παράδοση και την τεχνολογία με τρόπο καινοτομικό.
H Iris ήταν ένα παιδί που μεγάλωνε χωρίς τηλεόραση ή υπολογιστή. Ο χορός, η χειροτεχνία και κάποια extreme sports θα έδιναν αρκετή πειθαρχία και ευφάνταστες αποδράσεις στην εφηβεία της. Αποφοίτησε από το ArtEZ University of the Arts το 2006 και έκανε πρακτική με τον Alexander McQueen στο Λονδίνο πριν ξεκινήσει τη δική της εταιρεία το 2007. Έργα της έχουν συμπεριληφθεί στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, στο Μουσείο Cooper-Hewitt στη Νέα Υόρκη, στο Μουσείο Victoria & Albert στο Λονδίνο, καθώς και στο Palais de Tokyo de Paris. Η Lady Gaga και η Beyoncé μεταξύ πολλών άλλων έχουν φορέσει δημιουργίες της σε πολλές περιπτώσεις.
Η τέχνη της μόδας
“Οι στόχοι που έχω θέσει εξαρχής είναι να συνεισφέρω και να ενδυναμώσω τον 21ο αιώνα την τέχνη της μόδας. Επειδή πιστεύω πως η ραπτική δεν αφορά το παρελθόν, θέλω να της δώσω συνάφεια και νέο νόημα στην εποχή της τεχνολογίας. Να είναι ένα σημείο όπου η καινοτομία και η χειροτεχνία τελειοποιούνται στο καλύτερο δυνατό επίπεδο. Με ενδιαφέρει να εξερευνώ νέες μορφές δεξιοτεχνίας και θηλυκότητας. Τρέφω μεγάλο σεβασμό και αγάπη για το παραδοσιακό craftsmanship και αντίστοιχα για τις νέες τεχνολογίες. Αναγνωρίζω τη σπουδαιότητα της διεπιστημονικής συνεργασίας και προσπαθώ να πάρω τον καλύτερο εαυτό από τους συνεργάτες μου, αρχιτέκτονες και άλλους” δηλώνει η Iris Van Herpen.
Στους συνεργάτες της συγκαταλέγονται τα τελευταία πέντε χρόνια μελλοντικά αστέρια της ελληνικής μόδας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Μάρκελος Πολυδώρου που εργάστηκε στο ατελιε της Van Herpen για τέσσερις σαιζόν πριν επιστρέψει στην Αθήνα για να αφιερωθεί στο προσωπικό του όραμα και να δημιουργήσει την πρώτη του προσωπική συλλογή.
Διαφάνειες από ιστούς ξύλου
Η σχέση της Iris Van Herpen είναι βαθιά ριζωμένη με τη φύση και τις δυνάμεις της. Άλλωστε οι λαοί αυτοί ενσωματώνονται νωρίς. Εξοικειώνονται και τελικά σέβονται πραγματικά την Φύση. Η ομορφιά, το μυστήριο και το χάος είναι στοιχεία από τα οποία κυριαρχείται και εμπνέεται. Στοιχεία νερού, αέρα και γης μετατρέπονται σε διαφανείς υφές. Σμιλεύουν αυτά τα ουράνια σχέδια που βλέπουμε στα θεματικά catwalk της. Επιχειρεί σε αχαρτογράφητες ή λιγότερο εξερευνημένες περιοχές της φύσης, όπως ο ιστός του ξύλου, τα ηχητικά κύματα, τα κυματικά μοτίβα, ο μαγνητισμός. Μέσω της βιομιμητικής (biomimicry), οπτικοποιεί τις αόρατες δυνάμεις που διαμορφώνουν τον κόσμο μας, διαιωνίζοντας μια βαθιά αίσθηση οργανικής παρουσίας. Τα ενδύματα της που είναι αέρινες δημιουργίες, είναι ένας οπτικός διάλογος μεταξύ αυτών των δύο κόσμων σε εννοιολογικό επίπεδο, σε επίπεδο υλικότητας και σε επίπεδο τεχνικών.
“H πιο κοντινή εννοιολογική προσέγγιση της δουλειάς μας είναι βιολογική, καινοτόμα & συνεργατική”
Είτε αντλεί έμπνευση από τον περίπλοκο ιστό της φύσης, είτε από τη στέρεη δομή της ζωντανής αρχιτεκτονικής, είτε από τη ρευστή ανατομία του σώματος, το όραμα της Iris van Herpen περικυκλώνει τη γυναικεία μορφή. “Βλέπω το ράψιμο ως διαδικασία-πηγή ακόμη και των νέων μορφών χειροτεχνίας. Αν και κάποιοι έχουν την εντύπωση ότι εκτυπώνω με 3D εκτυπωτή ολόκληρες συλλογές, θα υπολόγιζα ότι το 80% όλων όσων φτιάχνουμε είναι στο χέρι. Ορισμένα από τα φορέματα χρειάζονται περισσότερο από έξι μήνες χειροτεχνίας. Αλλά και τα δύο εργαλεία -χέρι ή μηχανή- μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε όλα τα επίπεδα πολυπλοκότητας. Αν μου ζητηθεί να περιγράψω αυτό που κάνουμε με τους συνεργάτες μου, θα πω ότι η πιο κοντινή εννοιολογική προσέγγιση της δουλειάς μας είναι βιολογική, καινοτόμα και συνεργατική” δηλώνει η Van Herpen.
To avatar μιας ορχιδέας από το μέλλον
Οι ονειρικά αέρινες δημιουργίες της Van Herpen ταυτίστηκαν με την ισλανδή τραγουδίστρια Björk. Η συνεργασία τους κρατάει από το 2011. “Ένα φόρεμα που σημαίνει πολλά για μένα είναι το φόρεμα Synesthesia. Το πρώτο φόρεμα που έφτιαξα για την Björk και το φοράει στο εξώφυλλο του άλμπουμ της Biophilia. Έκανα τα πρώτα μου ρούχα με την Björk και ήταν η αρχή μιας πολύ αγαπημένης φιλίας. Και οι δύο αναζητούμε μια αίσθηση ελευθερίας στο σύμπαν που δημιουργούμε.
Και οι δύο έχουμε μια πραγματικά πολυεπιστημονική, πολυαισθητηριακή προσέγγιση. Όταν σχεδιάζω δεν σκέφτομαι μόνο το σώμα, σκέφτομαι επίσης τον χώρο γύρω από το σώμα, όπως θα έκανε ένας χορευτής. Είναι σαν να μεταφέρω μια χορογραφία σε ρούχο, προκαλώντας κιναισθητικές αισθήσεις μέσα από το ντύσιμο. Τιμώντας τη φύση του σώματος στη διαδικασία, τα σχέδια εκφράζουν τη θηλυκότητα, τον όγκο, την ελαφρότητα και την κίνηση σε εκπληκτικές εμπειρίες πραγματικότητας” σημειώνει η Van Herpen για την επιτυχημένη αυτή συνεργασία.
Η “αναγέννηση” της φύσης
Από πολύ νωρίς, η σχεδιάστρια Iris van Herpen έχει αναγνωρίσει το επιβαρυντικό αποτύπωμα της βιομηχανίας της μόδας στο περιβάλλον. Η ίδια πιστεύει ότι η φύση μπορεί να ξαναγεννηθεί και να δώσει λύσεις και διερευνά συνεχώς τι χρειάζεται για να οικοδομηθεί μια πιο βιώσιμη βιομηχανία. Για να ενώσει τη φωνή της και με άλλους σχεδιαστές βιώσιμης μόδας, δημιούργησε τη συλλογή roots of rebirth με ενδύματα που φτιάχτηκαν από πλαστικό που ψαρεύτηκε από τον ωκεανό από την περιβαλλοντική οργάνωση Parley for the Oceans.
Μια μορφή τέχνης στο σώμα σου
“Ζω στο Άμστερνταμ, οπότε το νερό είναι παντού. Εδώ στο στούντιο μου, κοιτάζω τα κανάλια και εμπνέομαι από την ρευστότητα του νερού. Η κίνηση είναι αυτό που με τραβάει τόσο στη μόδα όσο και στη φύση. Ως σχεδιάστρια δημιουργώ ρούχα με βάση το πώς κινείται το σώμα μας. Τα σώματά μας είναι μέρος της φύσης και η ίδια η φύση βρίσκεται συνεχώς σε κίνηση. Πιστεύω ότι τόσο η φύση όσο και η μόδα μπορούν να είναι όμορφες δυνάμεις μεταμόρφωσης.
Για μένα, η μόδα είναι μια μορφή τέχνης που φοράς στο σώμα σου. Είναι η γλώσσα που χρησιμοποιούμε για να εκφραστούμε και μερικές φορές να ξαναδημιουργούμε τον εαυτό μας. Αλλά βλέπω επίσης τη μόδα ως εργαλείο αλλαγής, εν μέρει επειδή επηρεάζει τους πάντες. Είναι κάτι που επηρεάζει τους βιολόγους, τους επιστήμονες, ακόμη και τον γείτονά μου στον δρόμο. Γι’ αυτό πιστεύω ότι είναι ένα τόσο ισχυρό εργαλείο για να μας βοηθήσει να ασχοληθούμε με μεγάλα ζητήματα, όπως το μέλλον του πλανήτη και η κλιματική αλλαγή” αναφέρει η Iris Van Herpen.
Το περιοδικό TIME αναγνώρισε το 3D printed ένδυμα της Iris van Herpen μία από τις 50 καλύτερες εφευρέσεις το 2011.
Φωτογραφίες, Robert Harrison for Iris Van Herpen.
Kείμενο, Μίνα Καραγιάννη Μουσειολόγος – Επιμελήτρια /@museum.ephemera
