Aµέσως το 1945 έως και το τέλος της δεκαετίας του 1960, αναπτύχθηκε το κίνηµα του µετά τον πόλεµο, δηλαδή από Mid-Century Modern (MCM), που κυριάρχησε στο design, τη διακόσµηση και την αρχιτεκτονική, αλλάζοντας την πορεία του σχεδιασµού γενικότερα, φιλτράροντάς τον µέσα από αφαιρετική αισθητική, µε φιλικές προς τον άνθρωπο διαστάσεις, χωρίς περιττές διακοσµητικές φιοριτούρες, αλλά και µε προσπάθεια για ανακάλυψη και χρήση νέων υλικών.
Ωστόσο, o συγκεκριµένος χαρακτηρισµός (MCM) δεν εντάχθηκε στο καθηµερινό µας λεξιλόγιο παρά µόνο µε την κυκλοφορία του βιβλίου “Mid-Century Modern: Furniture of the 1950s” της ιστορικού τέχνης Cara Greenberg τo 1984. Η επιτυχία της έκδοσης ήταν αρκετή για να υιοθετηθεί ως όρος και να χαρακτηρίσει τα έπιπλα, την αρχιτεκτονική και το graphic design εκείνης της περιόδου.
Η Σκανδιναβία, µε τη λιτή σχεδιαστικά και λειτουργική παραγωγή επίπλων, υπήρξε η σηµαντικότερη επιρροή στη διαµόρφωσή του. Σαφώς, ρόλο έπαιξε και η επιδραστική φιλοσοφία του προγενέστερου Bauhaus, όχι µόνο στην Ευρώπη, όπως θα ήταν φυσικό, αλλά και στους δηµιουργούς της Αµερικής, οι οποίοι αποδείχτηκαν εξίσου σηµαντικοί για το µέλλον του ντιζάιν. Να πούµε επίσης ότι συναντάµε και την ισχυρή παρουσία γυναικών, όχι πολλές αριθµητικά – πραγµατικός άθλος για όσες τα κατάφεραν και διείσδυσαν σε ένα εξαιρετικά ανδροκρατούµενο περιβάλλον, που τις αντιµετώπιζε σαν αλεξιπτωτίστριες, δείχνοντας µάλιστα την έντονη δυσαρέσκειά του.
Oι Ευρωπαίοι
Η βαθιά επίδραση εκείνης της περιόδου στη σύγχρονη παραγωγή είναι πολύ µεγαλύτερη από όσο ενδεχοµένως µπορούµε κάποιες φορές να αντιληφθούµε. Στην κεντρική Ευρώπη και τη Σκανδιναβία, υπήρχαν αρκετοί δηµιουργοί, όµως οι ∆ανοί ήταν εκείνοι που πρωτοστάτη σαν και απέκτησαν παγκόσµιας εµβέλειας φήµη: Verner Panton, Hans J. Wegner, Arne Jacobsen, Frits Henningsen, Finn Juhl, Arne Vodder, Niels Otto Møller, Kai Kristiansen, Børge Mogensen, Ib Kofod-Larsen, Poul Kjærholm και Ole Wanscher κάλυψαν µε τις δηµιουργίες τους όλο το χρονικό φάσµα µοντέρνου σχεδιασµού των δεκαετιών που αναφέραµε.
Αλλά ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1920, διαφαινόταν η αλλαγή πλεύσης στον σχεδιασµό επίπλων στη ∆ανία µε την παρουσία του Kaare Klint, ο οποίος ασπάστηκε τις αρχές του Bauhaus προτείνοντας καθαρές γραµµές και έπιπλα φιλικά στο ανθρώπινο µέτρο. Η αλλαγή αυτή διαµορφώθηκε µε σταθερό τρόπο, ώστε τις επόµενες δεκαετίες, το νέο σχεδιαστικό κίνηµα Μid-Century Modern να πρωταγωνιστήσει όχι µόνο στην παγκόσµια παραγωγή της ακµάζουσας βιοµηχανίας, αλλά και στα αντικείµενα καθηµερινής χρήσης. Λιτές συλλογές σερβίτσιων και γενικότερα αντικειµένων για το τραπέζι αντικατέστησαν την πιο βαριά αισθητική, που µέχρι πρότινος κυριαρχούσε.
Οι Αμερικάνοι
Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι δηµιουργοί που αποφάσισαν να µετοικήσουν στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού συναντήθηκαν µε τους πρωταγωνιστές της Αµερικής και το έργο τους διαµόρφωσε την αισθητική της νέας ηπείρου, και όχι µόνο, µε χαρακτηριστικό τρόπο. Η αλληλεπίδραση µεταξύ Ευρωπαίων και Αµερικανών υπήρξε ένας ακόµα σηµαντικός λόγος που το κίνηµα του Mid-Century Modern απέκτησε διεθνή αναγνώριση και σαφή επιδραστικότητα στην παγκόσµια παραγωγή του σύγχρονου επίπλου.
Για παράδειγµα, ο σηµαντικός Ούγγρος Marcel Lajos Breuer, το ζεύγος των πολυτάλαντων και υπερδηµιουργικών Αµερικανών Eames (Charles και Ray), ο φινλανδικής καταγωγής Eero Saarinen, στενός φίλος των Eames και πρωτοπόρος στις χυτές φόρµες, ο Paul Evans, που πέραν των υπόλοιπων δραστηριοτήτων του, καταγράφεται ως εξαιρετικός δηµιουργός γλυπτών και επίπλων, o George Katsutoshi Nakashima µε φιλικές προς τον άνθρωπο διαστάσεις έργων και αγαπηµένο υλικό το ξύλο, και αρκετοί άλλοι designers και αρχιτέκτονες έδρασαν στην αµερικανική ήπειρο και άφησαν σηµαντική παρακαταθήκη στις επόµενες γενιές.
Οι γυναίκες
Στον ανδροκρατούµενο χώρο του ντιζάιν, υπήρξαν γυναίκες πολύ σηµαντικές, που έλαµψαν µε τα σχέδιά τους και κατάφεραν να ξεχωρίσουν. Η Charlotte Perriand είχε µότο της “Η τέχνη είναι σε όλα”. Μια πρωτοπόρος Γαλλίδα αρχιτέκτονας και σχεδιάστρια επίπλων, αν και συνάντησε µια περιφρονητική συµπεριφορά όταν θέλησε να εργαστεί στο Studio Le Corbusier το 1927 στο Παρίσι, δεν το έβαλε κάτω.
Η Φινλανδή Aino Maria Mandelin γνώρισε τον σύζυγό της, Alvar Aalto, κατά τη διάρκεια της συνεργασίας τους. Οι Aaltos πρωτοπόρησαν στη βορειοευρωπαϊκή αρχιτεκτονική και έφεραν επανάσταση στο φινλανδικό ντιζάιν. Το 1932, η Aino κέρδισε τον σύζυγό της σε έναν διαγωνισµό σχεδιασµού µε µια συλλογή αντικειµένων καθηµερινής χρήσης από γυαλί, ενώ την ίδια χρονιά κέρδισε και χρυσό µετάλλιο στην Τριενάλε του Μιλάνου.
Η Ιρλανδή Eileen Gray υπήρξε µια σπουδαία δηµιουργός που χάραξε τον δικό της δρόµο στον ανδροκεντρικό κόσµο του Μοντερνισµού. Εργάστηκε ως σχεδιάστρια επίπλων και στράφηκε στην αρχιτεκτονική στα τέλη της δεκαετίας του 1940. Καθολική αναγνώριση βρήκε δυστυχώς σε ηλικία 94 ετών, τέσσερα χρόνια πριν από το θάνατό της το 1976. Σχεδίασε µεταξύ άλλων την εµβληµατική “Bibendum Chair” και σε συνεργασία µε τον Jean Badovici τη “Villa E-1027” στο Roquebrune-Cap-Martin της Γαλλίας, µια κατοικία µοντερνιστικής αρχιτεκτονικής.
Απόσπασμα από το κείμενο με τίτλο “Mid-Century Modern” του Στέλιου Πενταρβάνη που δημοσιεύεται στο περιοδικό Maison & Décoration Άνοιξη/Καλοκαίρι 2023.