Εντυπωσιακό πανόραμα σύγχρονης τέχνης με τίτλο Eclipse, η 7η Μπιενάλε της Αθήνας ξετυλίγει το εικαστικό της αφήγημα σε διαφορετικούς χώρους της πόλης έως τις 28 Νοεμβρίου. Το διεθνές πολιτιστικό γεγονός που ξετυλίγεται μέσα από μία μεγάλης κλίμακας έκθεση και υλοποιείται από το Ίδρυμα Ωνάση, δημιουργήθηκε με συνεπιμέλεια των Omsk Social Club και του Larry Ossei-Mensah υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Poka-Yio. Στο ευρύ πρόγραμμα της διοργάνωσης AB7:ECLIPSE που περιλαμβάνει παράλληλες δράσεις, όπως περφόρμανς, εργαστήρια και διαλέξεις, συμμετέχουν πάνω από 80 Έλληνες και ξένοι εικαστικοί. Πολλοί από αυτούς εκθέτουν στην Ελλάδα για πρώτη φορά αναδεικνύοντας την εναλλακτική προσέγγιση τρόπων συνύπαρξης των τεχνών.
Ο Λάρι Μένσα, η Οmsk, η Αφροδίτη Παναγιωτάκου και ο Poka Yio είναι οι τέσσερεις συντελεστές της διοργάνωσης Eclipse. (πηγή onassis.org, φωτογραφία Νύσος Βασιλόπουλος)
Γιατί Eclipse ;
Ο τίτλος της έκθεσης αναδεικνύει την ολοένα και πιο θολή αντίληψη που έχουμε για την ρευστή πραγματικότητα που βιώνουμε σήμερα. Η Eclipse ασχολείται με τις κοινωνικές, πολιτικές και πνευματικές αλλαγές που συντελούνται σε παγκόσμιο επίπεδο αλλά και στην ίδια την Αθήνα. Στην ανερχόμενη πολιτιστική μητρόπολη που είναι ιστορικό σημείο συνάντησης της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής.
“Μπορείς να προβλέψεις την έκλειψη, αλλά δεν μπορείς να κάνεις τίποτα για αυτήν. Έτσι την παρατηρείς, την θαυμάζεις, την χρησιμοποιείς ως αστρολογική δικαιολογία για παρεξηγήσεις. Η έκλειψη είναι εκεί για να σου θυμίζει ότι δεν μπορείς να θεωρείς το φως δεδομένο. Είναι εκεί για να αποκαλύπτει αντί να κρύβει.” λέει σχετικά η διευθύντρια πολιτισμού του Iδρύματος Ωνάση, Αφροδίτη Παναγιωτάκου.
AB7: ECLIPSE Διεθνής εικαστικός διάλογος
«Σκοπός της έκθεσης είναι να βοηθήσει την αθηναϊκή σκηνή του πολιτισμού να συνεισφέρει στον διεθνή διάλογο παρέχοντας την εναλλακτική οπτική μιας ανερχόμενης μητρόπολης». Poka-Yio, ιδρυτικός διευθυντής της Μπιενάλε της Αθήνας και καλλιτεχνικός διευθυντής της AB7: ECLIPSE.
Η ΑΒ7: ECLIPSE καταλαμβάνει τρία, γειτονικά μεταξύ τους κτήρια, σημεία αναφοράς του ιστορικού κέντρου της Αθήνας: το Πρώην Εμπορικό Κέντρο FOKAS, τα Πρώην Δικαστήρια Σανταρόζα με την Πλατεία Δικαιοσύνης, το Μέγαρο Σλήμαν-Μελά και η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση. Στενά συνδεδεμένα το ένα με το άλλο, αυτά τα εμβληματικά κτήρια καθρεφτίζουν διαφορετικές πτυχές και περιόδους της ιστορικής, πολιτισμικής και αρχιτεκτονικής διαμόρφωσης του αθηναϊκού αστικού τοπίου.
Τέσσερις καλλιτέχνες που ξεχώρισα στην Eclipse : 7η Μπιενάλε της Αθήνας
1. Zuzanna Czebatul- Η εμπνευσμένη
Τα έργα της βρίθουν από ιστορικά γεγονότα, θεωρία, χιούμορ και κιτς που ενσαρκώνονται σε τεχνητές και φυσικές χειρονομίες. Στην AB7, η Zuzanna Czebatul παρουσιάζει το έργο The Singing Dunes, που εστιάζει στο φαινόμενο της φυσικής μετακίνησης των αμμόλοφων της ερήμου και στην ανασκαφή που έγινε τη δεκαετία του 1960 στον χώρο όπου γυρίστηκε η ταινία The Ten Commandments του Cecil B. DeMille (1923) – μια από τις ακριβότερες χολιγουντιανές παραγωγές όλων των εποχών. Το σκηνικό συνιστούσε μια ολόκληρη τεχνητή πόλη και, καθώς ήταν δύσκολο να αποθηκευτεί στα στούντιο, θάφτηκε εσκεμμένα στην έρημο της Καλιφόρνιας έως ότου το έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη σαράντα χρόνια αργότερα.
Στην απλή αυτή αναπαράσταση, η Czebatul φέρνει τον θεατή αντιμέτωπο με τη δική μας, σύγχρονη εποχή ως δευτέρου βαθμού προσομοίωση, μέσα από τα λόγια του φιλόσοφου-κοινωνιολόγου Jean Baudrillard, που περιέγραψε τη σημερινή μας συνθήκη ζωής ως «έρημο του πραγματικού». Ο όρος αυτός εμφανίζεται και στο Matrix, όταν ο Morpheus καλωσορίζει τον Neo, που ξυπνάει μέσα σε ένα ψηφιακής κατασκευής έρημο τοπίο.
2. Steve McQueen – Ο σύγχρονος Γκόγια
Υπερβαίνοντας τη video art, παρότι ιδιαίτερα επιτυχημένος και βραβευμένος καλλιτέχνης, ο Steve McQueen πέρασε με τόλμη στη βιομηχανία του κινηματογράφου για να καταπιαστεί με τον συλλογικό μας φόβο και να κατακτήσει την τέχνη της ανάσυρσης των ψυχολογικών τραυμάτων λόγω ταυτότητας και φυλής. Είναι ο σύγχρονος Γκόγια. Οι τρόμοι που αποκαλύπτονται. H ένταση και το δραματικό στοιχείο στις αποφασιστικές πινελιές του McQueen όχι μόνο δεν καλοπιάνουν το κοινό αλλά το εξωθούν στα άκρα της ανθρώπινης βαναυσότητας και του παραλογισμού.
Στο υπό εξέλιξη έργο End Credits που είναι συμπαραγωγή με το Ίδρυμα Ωνάση, ο McQueen παρουσιάζει το επικό πορτρέτο ενός συμβόλου, του Paul Robeson. Τραγουδιστής και κοινωνικός ακτιβιστής, ο Robeson έγινε στόχος του FBI όταν ξεκίνησε εκστρατεία ενάντια στο λιντσάρισμα. Μπήκε στη μαύρη λίστα και η ζωή και η καριέρα του καταστράφηκαν. Όταν ο φάκελός του στο FBI αποχαρακτηρίστηκε και βγήκε εν μέρει στη δημοσιότητα, ο Steve McQueen ξεκίνησε ένα μεγάλο ταξίδι για να συγκροτήσει ένα μνημείο επικών διαστάσεων στον ηρωικό άνδρα.
Μέσα από πολλές χιλιάδες σελίδων που ξετυλίγονται η μια μετά την άλλη, το End Credits συνιστά ένα καθαρτήριο της συλλογικής μας ενοχής έναντι ανθρώπων που μαρτύρησαν όπως ο Robeson. Άλλοτε σαν πηγή κι άλλοτε σαν ποτάμι, το End Credits κυλά διαρκώς επί δεκάδες ώρες. Ένα “κήρυγμα” εικόνων και λέξεων που καθηλώνουν με τη σκοτεινή τους ύλη και τον βαθύ, συμπυκνωμένο τους πόνο.
3. Ebony G. Patterson- Η συνειρμική
Όταν οι θεατές έρχονται σε επαφή με τη δουλειά της Ebony G. Patterson, βρίσκονται αντιμέτωποι με μια μοναδική εικαστική εμπειρία. Οι φιγούρες στα έργα της αποδίδονται με έναν τρόπο που τις κάνει πραγματικά αξέχαστες καθώς κινούνται στον χρόνο και στον χώρο. Τα γεμάτα χρώμα αλληγορικά έργα μικτής τεχνικής συνιστούν μια εικαστική εξύμνηση του «μαύρου σώματος». Η Patterson διερευνά θέματα της βίας, της αρρενωπότητας, του φανταχτερού, του ορατού και του αόρατου στο πλαίσιο της μετα-αποικιακής Καραϊβικής.
Γνωστή για τη δημιουργία σχεδίων, ταπισερί, βίντεο, γλυπτών και εγκαταστάσεων με αλλεπάλληλα στρώματα από λουλούδια, γκλίτερ, δαντέλες και περίτεχνες χάντρες, η Patterson παρουσιάζει έναν διάλογο με το δημιουργικό μεγαλείο κατασκευάζοντας χώρους ομορφιάς, ταφής και πένθους.
4. Claude Eigan – Ο Δον Κιχώτης των ψευδαισθήσεων
Το χαμένο αίσθημα της εμπιστοσύνης στον εαυτό μας μπορεί να εντοπιστεί στα γλυπτά του Claude Eigan, αν τα παρομοιάσουμε με την αρχαία εικόνα του Ναρκίσσου. Οι γλυπτές μορφές στο Inner Saboteur σκύβουν για να κοιταχτούν σε μια φανταστική λίμνη, αλλά είναι ακέφαλες. Δεν μπορούν να αναγνωρίσουν τον εαυτό τους χωρίς μάτια ή νου για να σχηματίσουν τα πορτρέτα τους. Απλώς ατενίζουν από τη σκοπιά των σωθικών τους, μια μάταιη κατάσταση όχι πολύ διαφορετική από αυτή των εικόνων του εαυτού μας. Εικόνες που μας κατακλύζουν από τις λίμνες των δικών μας media. Σήμερα βλέπουμε όλο και πιο πολύ την εικόνα μας, ταυτόχρονα όμως μοιάζουμε όλο και πιο ασύνδετοι με αυτήν. Εγκλωβισμένοι σε ένα ατέλειωτο καθρέφτισμα στη λίμνη, όπως ο Νάρκισσος, ξοδεύουμε σιωπηρά τη ζωή μας.
Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφθείτε το eclipse.athensbiennale.org
Κείμενο της Βασιλικής Σιαντή, Managing Director / Sianti Gallery.
