Έναρξη νέας εποχής και φρέσκια διάθεση μετά το καλοκαίρι, τον ήλιο και την αλμύρα του. Παρόλα αυτά, όσο θετικά και να βλέπει κανείς το νέο ξεκίνημα, πολλές φορές η προσαρμογή είναι κάπως δύσκολη, δεν είναι;
Συνήθως ένας από τους καλύτερους τρόπους για να εστιάσει κανείς στην θετική πλευρά της αστικής καθημερινότητας είναι να έρθει σε άμεση επαφή με το πιο ευεργετικό της πρόσωπο – στην δική μου περίπτωση αυτό ήταν μια επίσκεψη στην έκθεση του Κινέζου καλλιτέχνη Ai Weiwei στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, κάτι δηλαδή που ήθελα να κάνω πριν από τις διακοπές, αλλά λόγω φορτωμένου προγράμματος δεν κατάφερα.
Προτείνω ανεπιφύλακτα μια τέτοια επίσκεψη αυτές τις ημέρες, όσο ακόμη το πνεύμα είναι ξεκούραστο και οι υποχρεώσεις ακόμη δεν έχουν μπει σε crazy mode, όχι μόνο για να συνειδητοποιήσει κανείς ότι ναι, και η Αθήνα έχει τα θετικά της, αλλά και για να απορροφήσει καλύτερα αυτά που βλέπει, ακούει, βιώνει. Γιατί ποτέ δεν ξέρεις ποια έκπληξη σε περιμένει στην πρώτη γκαλερί που θα επισκεφτείς, στο πρώτο live της σεζόν, στο πρώτο σινεμά.
Εκεί που χαλαρός ακόμη μπορείς να αντιληφθείς με μεγαλύτερη ίσως διαύγεια τον αριστοτεχνικό τρόπο με τον οποίο ο Weiwei σαν ορμητική Νέμεση σηκώνει το μεσαίο δάχτυλο – κυριολεκτικά – στην παγκόσμια ιστορία φέρνοντας την αντιμέτωπη με τις σύγχρονες ντροπές της, όπως την προσφυγική κρίση ή την καταπίεση των δικαιωμάτων ανθρώπινης έκφρασης.
Αλλά ακόμη πιο εντυπωσιακή από τα εξαιρετικής σύλληψης έργα του Weiwei είναι ίσως η ιδέα του να τα “μπλέξει” με τα αρχαιοελληνικά εκθέματα της μόνιμης συλλογής του Μουσείου, μια ένωση που στο δικό μου μυαλό πυροδότησε την πρώτη αυτή έκπληξη της σεζόν. Και δεν ήταν άλλη από την διαπίστωση του αφάνταστου πλουραλισμού αισθητικών επιλογών που έχουμε σήμερα στην διάθεσή μας, σε αντίθεση με ένα παρελθόν που κάποιος ερευνητής μιας ιστορίας εκατομμυρίων ετών μπορεί να ονόμαζε και πρόσφατο.
Πόσο πραγματικά ενιαία και αρμονική μοιάζει η αισθητική των κυκλαδίτικων ειδωλίων, τόσο “ισοπεδωτικά” καθολική που μπορεί κανείς σχεδόν να φανταστεί τα επιφωνήματα έκπληξης που θα συνόδευαν την πρώτη απειροελάχιστη απόκλιση. Μπορεί αυτή να ήταν το πρώτο μελανόμορφο αγγείο, ο πρώτος προκλητικός διάλογος του Αριστοφάνη, η πρώτη κόμμωση που άφηνε πιο ελεύθερο στην κοινή θέα τον γυναικείο λαιμό. Μπορεί να ήταν οτιδήποτε από όλα αυτά που κάποτε φάνταζαν αδιανόητα και σήμερα είναι απλώς αυτονόητα.
Πόσο περιορισμένο φαίνεται το παρελθόν, όταν μια ματιά και μόνο γύρω μας φτάνει για να γίνει κανείς μάρτυρας της πληθώρας επιλογών που έχουμε σήμερα στη διάθεσή μας. Τι είναι όμως τελικά πιο εύκολο; Να σπάσει κανείς τα δεσμά που τον κρατάνε μέσα σε μια ιστορική στιγμή που έτυχε να είναι περιορισμένης (προ)οπτικής ή να βρει τη θέση του μέσα σε έναν παγκόσμιο πλανήτη όπου όλα κατά κάποιο τρόπο είναι εφικτά αφού έχουν γίνει ήδη;
Για καλλιτέχνες όπως ο Ai Weiwei κάθε εποχή φαντάζει περιοριστική, και για εκείνους ποτέ δεν θα είναι δύσκολο να εντοπίσουν τα δεσμά που πρέπει να σπάσουν, τα στερεότυπα που πρέπει να απομακρυνθούν, τις νέες, πιο οξυγονωμένες δομές που πρέπει να τα αντικαταστήσουν.
Αυτό που σίγουρα δεν είναι εύκολο για τους σημερινούς δεσμοθραύστες είναι να βρουν το “πως” θα κάνουν ένα βαριεστημένο και ερεθισματικά κορεσμένο κοινό να σταθεί αυτά τα λίγα λεπτά παραπάνω μπροστά σε ένα έργο τέχνης, σε ένα τραγούδι, μια θεατρική παράσταση.
Μάλλον το πρώτο που απαιτείται είναι η ενστικτώδης (ή μη) γνώση μιας παγκόσμιας γλώσσας που αποτελείται από κοινούς κώδικες και σημεία αναφοράς που κατορθώνουν και μιλούν στο μυαλό όλων μας. Ποιος ξέρει, ίσως από εκεί και έπειτα ο τρόπος να είναι μια απλή συνέχεια της σκέψης;
Μέχρι το επόμενο φωτισμένο μυαλό να μας ανοίξει γενναιόδωρα τις πύλες του, δεν θα ήταν ωραίο Kick Start για την σεζόν (που, κακά τα ψέματα, προβλέπεται κατά γενική ομολογία ζόρικη) να βρούμε την δική μας μικρή έκπληξη, αυτή που θα μας κάνει να ανυπομονούμε για το επόμενο προσωπικό έργο που θα χτίσουμε φέτος;
Το εύχομαι σε όλους μας, καλό φθινόπωρο να έχουμε!
Ai Weiwei at Cycladic (έως 30 Οκτωβρίου) – για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε το www.cycladic.gr
