Τα μυστικά, οι παγίδες, το savoir-vivre… Γιατί και τα social media έχουν τους δικούς τους κανόνες – και καλό είναι να τους γνωρίζετε προτού μπείτε στον μαγικό κόσμο τους
“Μια φορά και έναν καιρό ήταν δύο χρήστες…” Έτσι θα αρχίζουν τα παραμύθια του κοντινού μέλλοντος, από γλυκές γιαγιάδες γεμάτες τατουάζ και τρύπες στα αυτιά και τις μύτες. Τις τρομερές αυριανές γιαγιάδες, σημερινές μαμάδες και κόρες μιας τυχερής γενιάς που ζει τη μεγαλύτερη έως τώρα επανάσταση στην ανθρώπινη επικοινωνία. Να ξεκινήσουμε κάτι σαν αξίωμα: το παρελθόν είναι παρελθόν. Μπορεί να συγκρατούμε μνήμες από ήχους, μυρωδιές και άλλα πολλά που μας κάνουν να χαμογελάμε, να συγκινούμαστε ή να θυμώνουμε. Όμως κάθε σύγκριση μαζί του, όσο νοσταλγική κι αν είναι, δεν έχει πρακτική αξία, παρά μόνο ιστορική. Το μέλλον, πάλι, ούτε να το φανταστούμε μπορούμε – πόσο μάλλον να το προβλέψουμε – οπότε ούτε αυτό έχει πρακτική αξία. Μένει το παρόν, αυτό απίθανο, θυελλώδες παρόν που μέσα σε ελάχιστα χρόνια – μόλις πρόσφατα”ενηλικιώθηκε” η Google – μας δίδαξε ένα καινούριο λεξιλόγιο, έναν καινούριο τρόπο ζωής: έξυπνα τηλέφωνα, υπολογιστές – ρουκέτες ταχύτητας, μηχανές αναζήτησης, GPS και μέσα κοινωνικής δικτύωσης – για να αναφέρουμε μόνο μερικά από τα βασικά. Γιατί ο άνθρωπος είναι ζώο αγέλης και, όσο κι αν επιμένουν κάποιοι ότι ζούμε σε εποχές απομόνωσης, θα βρει πάντα τον τρόπο να συναντήσει τους όμοιούς του. Ακόμη και αν είναι εκείνοι βρίσκονται στην άλλη άκρη της Γης. Αρκεί να ανοίξει το Skype ή να μπει στα social media και να αποδεχτεί τους κώδικες που τα καθορίζουν.
Προφίλ
Είναι όπως μπαίνουμε σε ένα πάρτι, σε ένα εστιατόριο όπου θα γνωρίσουμε καινούριους ανθρώπους ή σε ένα γραφείο, με την ελπίδα να συναντήσουμε τον μελλοντικό εργοδότη μας: θα περιποιηθούμε λίγο παραπάνω τον εαυτό μας, θα δοκιμάσουμε στον καθρέφτη ένα γοητευτικό χαμόγελο και θα κρύψουμε επιδέξια κάποιες ατέλειες. Αν το παρακάνουμε στο κρύψιμο είναι εξαιρετικά πιθανό να αποκαλυφθούμε – κι αυτό δεν το λες πάντα καλό. Στη γλώσσα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, προφίλ είναι να διαλέξουμε χαμόγελο από το στοκ των προσωπικών φωτογραφιών μας, να το ρετουσάρουμε, να επισκευάσουμε, γενικά, τις ατέλειες και, αν τίποτε απ’ όλα αυτά δεν μας αρκεί, ε, ανεβάζουμε ένα ακαταμάχητο τετράποδο ζουζούνι και δίνουμε ένα εξίσου ακαταμάχητο “τυφλό” στίγμα. Το κρύψιμο, όμως, θέλει μεγάλη προσοχή. Μια φίλη, για παράδειγμα, παραπλανούσε τη διαδικτυακή παρέα ως προς την ηλικία της, ώσπου ήρθε αποστομωτική bitchy ανάρτηση από τις συμμαθήτριές της, που είχαν βρεθεί ξαφνικά να φοιτούν σε άλλη, πολύ μεγαλύτερη τάξη. Ουπς.
Φίλοι
Κανείς δεν σας εμποδίζει να τους έχετε με τις χιλιάδες, αλλά όταν μπείτε πια στα τετραψήφια νούμερα, αναρωτηθείτε μήπως ανάμεσά τους υπάρχουν κι ορισμένοι απλοί γνωστοί- ή και κάτι χειρότερο – που δεν θα θέλατε να ξέρουν κάθε πότε αφήνετε το σπίτι σας μόνο του ή τι ακριβώς αποκαλύπτει το διάφανο νυχτικό σας. Αναρτήσεις τύπου “καληνύχτα Παγκράτι, καλημέρα Σαντορίνη σε 3.480 x 2 μάτια που τα έχετε ξεναγήσει στα 50 από τα 75 τετραγωνικά του σπιτιού σας, θα μπορούσαν να θεωρηθούν απλώς επιπόλαιες – αν με καταλαβαίνετε. Από την άλλη, θα σας εξομολογηθώ ότι δεν έχω καλύτερο από το να ξαναβρίσκω ένα πρόσωπο που νόμιζα ότι είχα ξεχάσει – για παράδειγμα- γιατί οι δρόμοι μας είχαν χωρίσει από το δημοτικό, και να συνειδητοποιώ ότι υπάρχουν ακόμη τόσα πράγματα να μοιραστούμε, ανεξάρτητα από το που βρισκόμαστε ή τι ώρα είναι. Πάρτε, λοιπόν, λίγο χρόνο από την ημέρα σας για να σκανάρετε προσεκτικά τη λίστα με τους φίλους και να διαγράψετε αυτούς με τους οποίους δεν έχετε τίποτα να μοιραστείτε. Προσωπικά, διέγραψα πρόσφατα έναν ηλικιωμένο στρατιωτικό από την Ατλάντα που τον λυπήθηκε, νομίζοντας ότι είναι βετεράνος του Βιετνάμ, μέχρι που με κάλεσε να γίνω μέλος σε μια ομάδα της Κου-Κλουξ-Κλαν.
Φυλές
Είναι κάπως κοινότοπο και κάπως άχαρο να κάνουμε κατηγοριοποιήσεις, αλλά κατά βάθος το λατρεύουμε, κορίτσια, έτσι δεν είναι; Λοιπόν, θα σας πω πώς κατατάσσω τις φυλές που συναντάω, σκρολάροντας στον τοίχο μου: βρίσκω μαμάδες-κατασκόπους, που τον έχουν δει κλειδαρότρυπα (τον τοίχο) και παίρνουν στο κατόπι τα εφηβάκια τους, σε μια απελπισμένη προσπάθεια να μάθουν που πάνε, τι σκέφτονται, με ποιους επικοινωνούν και πώς. Πολύ συχνά είναι αδιάβαστες και νομίζουν ότι, αν ξεσηκώσουν τις άγνωστες λέξεις, θα γίνουν φιλαράκια με τα θυμωμένα δεκαπεντάχρονά τους – κάτι που τα ίδια μισούν γιατί φίλους έχουν, γονείς θέλουν. Πρόσφατα, μια από αυτές είπε στον γιο της ότι η βρύση “τα σπάει”, εννοώντας ότι στάζει κι εκείνος κατάλαβε ότι τρελάθηκε το δίκτυο της ΕΥΔΑΠ και έτρεχε αναψυκτικά. Τέλος πάντων.
Υπάρχει μετά η φυλή που δεν κάνει ποτέ, κανένα “λάικ”, ό,τι και να ανεβάσεις εσύ, που νομίζεις ότι και καλά είσαστε φιλαράκια, γιατί ο μόνος λόγος που έκανε προφίλ είναι για να ξεσπά το πάθος της για το πεντικιούρ, ανεβάζοντας φωτογραφίες με 3D κατασκευές πάνω στο νύχι, με ταχύτητες μεγαλύτερες από τα 4G. Είναι η φυλή των υποκοριστικών, που ανεβάζει αποκλειστικά οτιδήποτε τελειώνει σε -άκι: παιδάκι, σκυλάκι, γατάκι, λεοπαρδαλάκι και πάει λέγοντας, μέχρι που από την πολλή λιγούρα αφήνεις κάτω το tablet και πας στο ψυγείο για το υπόλοιπο κάρι. Όπως αντιλαμβάνεστε, θα μπορούσα να συνεχίσω ώρες, αλλά φοβάμαι ότι στον δρόμο θα συναντήσω αναπόφευκτα και τη δική μου φυλή και σιγά μην αποκαλύψω τα μυστικά της!
Αδυναμίες
Υπάρχουν και είναι πολλές, αλλά και τα αγαπημένα αυτά μέσα είναι πολλά και “πολύ” για να χωρέσουν εύκολα μέσα κανόνες και προδιαγραφές. Ναι, ανεβαίνουν, ψεύτικα, επικίνδυνα προφίλ και αισχρές φωτογραφίες, ναι, διεγείρονται πολύ ταπεινά ένστικτα με τόση φρίκη σε real time βίντεο από εκτελέσεις και δυστυχήματα, ναι, οι παιδόφιλοι και άλλα τέρατα έχουν βρει τον παράδεισό τους – και όχι, δεν έχει βρεθεί ο τρόπος να ελέγχονται αποτελεσματικά όλα αυτά, παρά τις προσπάθειες.
Τα ίδια τα μέσα είναι ανεξέλεγκτα στη δομή τους και μας καλούν, από μία άποψη, να πάρουμε την ευθύνη του χειρισμού τους. Δεν φταίει, δηλαδή, ο Ζούκερμπεργκ για τον μπαμπά που έβλεπε κρυφά πορνό και ξέχασε να σβήσει το μονοπάτι που θα οδηγήσει αύριο την επτάχρονη κόρη του να τρώει τα σε σχήμα αρκουδάκι δημητριακά της, παρακολουθώντας σχήματα και πράγματα που δεν θα προσθέσουν τίποτα στην ανάπτυξή της, εκτός από λάθος αντιλήψεις και άχρηστες απορίες. Έχουμε βρεθεί σε έναν καινούριο κόσμο που είναι τόσο τέλειες, όσο ήταν όλοι οι παλιότεροι κόσμοι – δηλαδή καθόλου. Και απαιτεί, όπως όλοι οι προηγούμενοι και πιο πολύ ακόμα, την προσοχή μας.
Δύναμη
Είναι, όμως, παράλληλα και ένας κόσμος, η καλύτερη πλευρά του οποίου ανοίγει προοπτικές για ένα καλύτερο αύριο. Επειδή μέσα του γεννιούνται ιδέες που μετατρέπονται σε νεανικές, απίστευτες startup οι οποίες αποκτούν τη δύναμη να κατακτήσουν τον μισό πλανήτη. Κι επειδή, ποτέ μέχρι σήμερα δεν δόθηκε η δυνατότητα αυτής της στιγμιαίας αλληλεγγύης όπως όταν, μετά από τις επιθέσεις στο Παρίσι ή στη Νίκαια, για παράδειγμα, λειτούργησε ως προσκλητήριο ζωής, για τρελαμένους γονείς και άλλους συγγενείς που έψαχναν τους δικούς τους. Κι επειδή, μέσα από τους ηλεκτρονικούς δρόμους του, διαχέεται γνώση που δεν ήταν ποτέ προσιτή σε τόσο πολλούς. Κι επειδή μεταδίδει πληροφορίες που μπορούν να βελτιώσουν άμεσα τη ζωή εκείνων που έχουν ανάγκη από μια συμβουλή ή μια παροχή. Κι επειδή όλα αυτά είναι, κυριολεκτικά πια, στην άκρη του χεριού μας!
Από την Εμμανουέλα Νικολαΐδου
Δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο περιοδικό Beauté τεύχος Νοεμβρίου 2016
