Kάθε νέα χρόνια είναι μια τέλεια ευκαιρία για καινούργιους στόχους. Το 2023 ανέδειξε τη σημασία του quite luxury και της απλότητας. Το 2024, υπογραμμίζει τη σημασία της διαχρονικότητας σε ρούχα και αξεσουάρ και το στήσιμο μιας ντουλάπας που θα φοριούνται για χρόνια.
Χαμηλή ποιότητα και περιβαλλοντικός αντίκτυπος
Η δυσκολία της δημιουργίας μιας διαχρονικής ντουλάπας οφείλεται αρχικά στην χαμηλή ποιότητα των ενδυμάτων που βρίσκονται στα ράφια της αγοράς. Είναι ευρέως γνωστό ότι η ποιότητα των ρούχων σήμερα είναι χαμηλή. Είτε αγοράζουμε από ακριβούς οίκους είτε από fast fashion καταστήματα, η ποιότητα των ενδυμάτων αποτελεί ένα μεγάλο ερωτηματικό.
Εκτός από ορισμένα τοπικά καταστήματα και ελεύθερους επαγγελματίες που εξειδικεύονται στην σωστή κατασκευή ρούχων και στοχεύουν στην ποιοτική επιλογή πρώτων υλών. Μια ενεργή προσπάθεια που φυσικά δεν πλησιάζει ούτε στο ελάχιστο την ζημιά στις χωματερές σε ολόκληρο τον πλανήτη. Όπου και καταλήγουν κάθε χρόνο περίπου 92 εκατομμύρια τόνοι ρούχων, σύμφωνα με το earth.org. Για την καλύτερη αποδόμηση ενός τέτοιου στατιστικού, αυτό σημαίνει ότι το ισοδύναμο ενός απορριμματοφόρου γεμάτο ρούχα καταλήγει σε χώρους υγειονομικής ταφής κάθε δευτερόλεπτο.
Η βιομηχανία της μόδας είναι υπεύθυνη για το 20% των παγκόσμιων λυμάτων
Αντίστοιχα περιβαλλοντικά στατιστικά, μας φέρνουν σε δύσκολη θέση τα τελευταία χρόνια. “Σχεδόν το 10% των μικροπλαστικών που διασκορπίζονται στον ωκεανό κάθε χρόνο προέρχονται από υφάσματα”. “Η βιομηχανία της μόδας είναι υπεύθυνη για το 20% των παγκόσμιων λυμάτων”. Στην εποχή της υπερπληροφόρησης και της μηδαμινής περιβαλλοντικής ευαισθησίας, αυτές οι ηχηρές δηλώσεις πραγματικότητας μπορεί να φαίνονται για πολλούς χαμένος κόπος και πέραν των προσωπικών τους δυνατοτήτων για αλλαγή. Εάν όμως μας αφορά κάτι από αυτά τα στατιστικά που δεν μπορούμε να ρίξουμε το φταίξιμο στην αμέλεια των μεγάλων πολυεθνικών τεράτων, αυτό θα είναι σίγουρα η προσωπική χρήση των ρούχων. “Ο αριθμός των φορών που φοριέται ένα ρούχο έχει μειωθεί κατά περίπου 36% σε 15 χρόνια”.
Προγραμματισμένη απαξίωση
Σε αυτό το σημείο, προκύπτουν μεγάλα ερωτήματα. Έχουμε χάσει οποιαδήποτε ευαισθησία απέναντι στο περιβάλλον και στην τσέπη μας; Μήπως δεν μάθαμε σε μικρή ηλικία ότι ένα λούτρινο αρκουδάκι το αγαπάμε και δεν το πετάμε μετά από μια αγκαλίτσα; Το πρόβλημα αυτό χρονολογείται παλαιότερα από την παιδική μας ηλικία. Στη δεκαετία του 1930, η Μεγάλη Ύφεση έθεσε σε αδράνεια χιλιάδες εργοστάσια. Για να τονώσουν την κατανάλωση, οι απελπισμένοι κατασκευαστές, άρχισαν να ερευνούν πώς να κάνουν τα προϊόντα τους χειρότερα. Όπως γράφει ο Giles Slade στο βιβλίο του “Made to Break”. Με την ενσωμάτωση κατώτερων υλικών, οι εταιρείες ανάγκασαν τους ανθρώπους να αγοράσουν αντικαταστάσεις νωρίτερα, μια πρακτική που ονομάζεται “προγραμματισμένη απαξίωση”.
Η Amanda Lee McCarty, αγοραστής μόδας και host του podcast “Clotheshorse”, εργάστηκε για περισσότερα από 15 χρόνια ως αγοραστής, κυρίως στον τομέα του fast fashion. Όπως αναφέρει στο “The Cut”, η λύση στην αυξανόμενη ανάγκη για χαμηλές τιμές μετά την κρίση του 2008 ήταν να τιμολογηθούν υψηλές τιμές σε ένα σχέδιο και να πουληθεί η πλειονότητα των αποθεμάτων αργότερα με έκπτωση – που σημαίνει όλο και χαμηλότερο κόστος κατασκευής. “Αμέσως, η σημασία του υφάσματος εξαφανίστηκε”, συμπληρώνει. “Όλα έγιναν χαμηλότερης ποιότητας”.
Μόδα και συνειδητή προσωπικότητα
Σήμερα, η ιδέα της υποβάθμισης της φυσικής αντοχής πολλών προϊόντων, αν και παρούσα και το ίδιο αυξανόμενη, έχει επισκιαστεί από κάτι πιο διάχυτο: Την “ψυχολογική απαξίωση”. Το να πεισθούμε ως καταναλωτές να εγκαταλείψουμε τα λειτουργικότατα προϊόντα για πιο μοντέρνες εκδοχές με κάτι λιγότερο από αισθητικές αλλαγές έχει μεταμορφώσει τον καταναλωτικό καπιταλισμό. Τα ρούχα συχνά γίνονται απαρχαιωμένα στο μυαλό μας πολύ πριν φθαρούν τα υλικά. Μερικές φορές μόλις τα επιστρέψουμε στο σπίτι από το εκτονωτικό shopping spree.
Η “επιθυμητή” μόδα υπαγορεύεται από τους σχεδιαστές, τους εμπόρους λιανικής ή από τους γύρω μας. Σχεδόν ποτέ εμείς οι ίδιοι δεν την ορίζουμε. Αυτό ενισχύει την ψυχολογική απαξίωση: Όταν αλλάζουν οι τάσεις, αλλάζει και η ικανοποίησή μας. Εάν λάβουμε υπόψη τα παραπάνω αλλά και την σύγχρονη άποψη που επικρατεί περί “μόδας και προσωπικής ταυτότητας”, τότε σίγουρα βαδίζουμε στο μονοπάτι της “χαμένης προσωπικότητας”. Για την στροφή προς το μονοπάτι της “συνειδητής προσωπικότητας” αρκεί να δώσουμε βάση στην ταμπέλα που αναγράφει “είμαστε καταναλωτές νοήματος και όχι ύλης”, όπως αναφέρει ο Chapman στο βιβλίο του “Emotionally Durable Design”.
Το πρόβλημα αφορά εμάς
Είναι φανερό ότι το πρόβλημα αυτό σχετίζεται περισσότερο με εμάς. Παρά με τους γύρω μας. Δεν έχει σημασία πόσες φορές θα γίνει πρόταση από έναν ανειδίκευτο online διαφημιστή για αγορά ενός ακόμη πουλόβερ φτιαγμένο από 100% πολυεστέρα. Η περιβαλλοντική ευθύνη που έχει σχηματιστεί στην δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα προωθεί ορθά την προτίμηση κομματιών φτιαγμένα από φυσικά υλικά. Ρούχα κατασκευασμένα από φυσικά υλικά, όπως βαμβάκι, λινό, μετάξι και μαλλί, θα δείξουν μεγαλύτερη αντοχή στον χρόνο. Και σίγουρα θα είναι πιο άνετα. Ενώ η προσοχή στην ραφή και στην επενδυση του ρούχου είναι ζωτικής σημασίας στο στάδιο της αγοράς. Μετά την αγορά, η σωστή περιποίηση και σωστή διατήρηση των ρούχων βεβαιώνουν ότι το κομμάτι αυτό θα μείνει στην ντουλάπα και έτοιμο για χρήση για πολύ καιρό ακόμα.
Σημασία δεν έχει μόνο η φυσική αντοχή ενός ρούχου. Η προσωπική αισθητική και καταναλωτική νοοτροπία οφείλει επίσης να έχει αντοχή στον χρόνο. Μια γκαρνταρόμπα θα πρέπει να χτίζεται έτσι ώστε να αντέχει στον χρόνο χάρη στην διαχρονικότητά της και στην κατασκευή της. Με τις πρώτες εκπτώσεις του νέου έτους να πλησιάζουν είναι δύσκολο να τιθασευθεί το αγοραστικό κοινό. Όχι ότι αυτό είναι το ζητούμενο. Το ζητούμενο είναι να καταλάβουμε ότι μόνο συνειδητά θα καταφέρουμε να αλλάξουμε στυλιστικές και καταναλωτικές συνήθειες. Μόνο εάν στοχεύουμε στο να αγοράζουμε ρούχα με προοπτικές χρήσης έως και 10 χρόνια, θα μειώσουμε το προσωπικό μας περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Κείμενο, Εύα Συμεωνίδου.
