Υπάρχει κανόνας; Πόσα παιδιά πρέπει να αποκτήσει ένα ζευγάρι; Ένα ίσον κανένα ή μήπως οι καιροί αλλάζουν, συμπαρασύροντας και τα σχετικά ταμπού;
Κάθε νέο ζευγάρι που επιθυμεί- και μπορεί- να αποκτήσει παιδιά θα κληθεί αναμφίβολα να απαντήσει σ’ αυτή την ερώτηση: θέλει περισσότερα από ένα παιδιά και, αν ναι, έχει τη δυνατότητα να τα αναθρέψει; Αν όχι, γίνεται να μείνει με ένα μοναχοπαίδι ή θα κριθεί αργότερα ένοχο για την «καταστροφή» μιας ζωής; Ανάμεσα σε αλήθειες, υπερβολές, αναθεωρήσεις και ταμπού, το Beauté αναζητά τη χρυσή τομή και, για να τη βρει, ξεκινά από τους… ειδικούς:
«Η μόνη στιγμή στη ζωή μου που ένιωσα την έλλειψη αδελφών ήταν όταν αρρώστησε ο πατέρας μου –η μητέρα μου δεν ζούσε– κι έπρεπε να πάρω μια πολύ κρίσιμη απόφαση για εκείνον… Σκεφτόμουν πως αν είχα έναν αδελφό ή μια αδελφή θα μπορούσα να μοιραστώ κάπως μια τόσο βαριά ευθύνη…»
(Σταμάτης, 42 ετών, χωρίς παιδιά)
«Νομίζω πως αν ένας γονιός έχει αποφασίσει να ασχοληθεί σοβαρά με το μεγάλωμα των παιδιών του θα το κάνει –με καλά αποτελέσματα– είτε έχει ένα είτε πέντε παιδιά. Γιατί ο γονιός που νοιάζεται θα ψάξει να βρει απαντήσεις στα ερωτήματά του και στο πώς θα λύνει τα προβλήματα…»
(Έλενα, 32 ετών,μητέρα μιας κόρης 4 ετών)
«Μεγαλώνω ένα μοναχοπαίδι και το μεγαλώνω μόνη μου. Ορισμένες φορές με βαραίνει αυτό, με φοβίζει… Λέω μέσα μου πώς θα μάθει αυτό το παιδί να μοιράζεται, να είναι ανεξάρτητο, αλλά και πού θα στηριχτεί αν μου συμβεί κάτι;»
(Κατερίνα, 36 ετών, μητέρα ενός αγοριού 9 ετών)
«Τελικά, νομίζω ότι αυτός είναι ο χειρότερος φόβος: ότι το παιδί θα είναι πολύ μόνο του αν συμβεί κάτι κακό στους γονείς του. Όταν γίνεσαι γονιός, άλλωστε, μπαίνεις αυτόματα σε μεταφυσικές σκέψεις για το θάνατο και τέτοια…»
(Νίκος, 41 ετών, πατέρας ενός αγοριού 22 μηνών)
«Δεν είχαμε πρόβλημα να μείνουμε με ένα παιδί μόνο. Το είχαμε συζητήσει και ξέραμε περίπου τι έπρεπε να κάνουμε για να μεγαλώσει καλά. Διαβάζαμε, ρωτούσαμε… Το πρόβλημα ήταν να αντιμετωπίσουμε την γκρίνια των οικογενειών μας και τις ενοχές που μας δημιουργούσαν, λέγοντας ότι ένα παιδί ίσον κανένα και τέτοια τρομακτικά…»
(Ειρήνη, 29 ετών, μητέρα μιας κόρης 3 ετών)
«Εντάξει, ίσως ήταν κάπως υπερπροστατευτικοί οι δικοί μου, αλλά είχα πάντα πολλούς φίλους που τους ένιωθα σαν αδέλφια, έμαθα να μοιράζομαι, να ανταλλάζω… Καμιά φορά στενοχωριόμουν όταν έφευγα από το σπίτι φίλων μου που είχαν αδέλφια για να γυρίσω στο “μοναχικό” δωμάτιό μου, αλλά μετά ένιωθα τυχερή που μπορούσα να απολαμβάνω τα παιχνίδια μου, την ησυχία μου, τους γονείς μου. Άσε πόσοι από αυτούς τους φίλους με ζήλευαν που ήμουν μοναχοπαίδι… Τελικά, θες πάντα αυτό που δεν έχεις, έτσι δεν είναι; Από αυτή την άποψη δεν έχει σημασία αν είσαι μοναχοπαίδι ή όχι, αλλά κατά πόσο μπορείς να βρεις τις ισορροπίες σου, είτε έτσι είτε αλλιώς».
(Όλγα, 32 ετών, χωρίς παιδιά)
Αλλαγή εποχής
Έως και λίγο μετά το Β Παγκόσμιο Πόλεμο, η τάση των οικογενειών να αποκτούν πολλά παιδιά ήταν δεδομένη. Ο κόσμος είχε ανάγκη από πολλά χέρια, τα ζευγάρια ζούσαν με παππούδες, γιαγιάδες ή και άλλους συγγενείς, συνεπώς υπήρχε βοήθεια για τη μάνα ενώ η παιδική θνησιμότητα εξακολουθούσε να αποτελεί ορατό κίνδυνο, με αποτέλεσμα οι γονείς να φοβούνται να κάνουν μόνο ένα παιδί. Ωστόσο, τα πράγματα άλλαζαν με μεγάλη ταχύτητα. Τα ζευγάρια μετακόμιζαν μόνα τους συνήθως σε μικρά διαμερίσματα στην πόλη, η εξέλιξη της ιατρικής περιόρισε το θέμα της θνησιμότητας ενώ η τεχνολογία περιόρισε την ανάγκη των πολλών χεριών. Είχε έρθει πια η ώρα για τα μοναχοπαίδια!Σήμερα, για πάρα πολλές οικογένειες –και για πολλούς λόγους– η επιλογή του ενός παιδιού είναι συνειδητή. Η κοινωνία δεν αντιμετωπίζει καχύποπτα τους γονείς μοναχοπαιδιών κι έτσι ο πληθυσμός τους αυξάνεται διαρκώς, ωθώντας και την επιστήμη να αναθεωρήσει τις απόψεις της, που κάποτε καταδίκαζαν ως «κατάρα» την ανατροφή παιδιών χωρίς αδέλφια. Μάλιστα, αρκετές νέες έρευνες υποστηρίζουν πως τα μοναχοπαίδια είναι πολύ ικανοποιημένα από τη ζωή τους και πως γίνονται ισορροπημένοι ενήλικες. Το γεγονός ότι περνούν αρκετό χρόνο με ενήλικες, τα βοηθά να ωριμάσουν και να έχουν πιο πλούσιες εμπειρίες από εκείνες που έχουν τα παιδιά μεγαλύτερων οικογενειών.
Ζητήσαμε από την Ίριδα Κρέμερ, Σύμβουλο Ψυχικής Υγείας (επαγγελματικό blog Lifemade http://lifemade.gr/), που ασχολείται με θέματα και σχέσεις γονέων, παιδιών και εφήβων, να μας κάνει ένα μικρό σχόλιο σχετικά με τα μοναχοπαίδια.
Για τους γονείς…
«Το να μεγαλώνεις ένα μόνο παιδί είναι σίγουρα πιο εύκολο.Δεν υπάρχει ζήλια μεταξύ αδελφών, η φροντίδα και η οργάνωση αφορά μόνο το ένα παιδί και επικρατεί περισσότερη ηρεμία μέσα στο σπίτι.Από την άλλη, ο γονιός μπορεί να πέσει στην παγίδα της υπερπροστασίας κι αυτό να τον κάνει ευαίσθητο, άνευ λόγου, απέναντι στο μοναχοπαίδι του.Αυτή η κατάσταση εμποδίζει ορισμένους γονείς να αφιερώσουν χρόνο σε άλλες δραστηριότητες, όπως στη σχέση με το σύντροφο, την εργασιακή ανάπτυξη, τους φίλους, τον προσωπικό χρόνο. Η μητέρα μπορεί να γαντζωθεί από το παιδί κι αυτό να επιβαρύνει τη σχέση με το σύντροφό της…»
Για το παιδί…
«Τα μοναχοπαίδια αλλά και τα πρωτότοκα που είναι μόνα τους για κάποιο διάστημα, δείχνουν να έχουν περισσότερη κατανόηση στον τρόπο που λειτουργεί ένας ενήλικας, καθώς μαθαίνουν τα πάντα από “πρώτο χέρι” και όχι από ένα μεγαλύτερο αδελφάκι. Το μοναχοπαίδι έχει την αποκλειστική προσοχή των γονιών, κάτι που το ευνοεί αναπτυξιακά, αλλά όχι πάντα και συναισθηματικά. Ο γονιός μπορεί να δώσει στο παιδί την εντύπωση ότι είναι το κέντρο του κόσμου, κάτι που ίσως του στερήσει το ομαδικό πνεύμα και τη συντροφικότητα – στοιχεία που αργότερα θα χρειαστεί σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο».
Αν έχετε μοναχοπαίδι:
- Μην το υπερπροστατεύετε γιατί θα του στερήσετε σημαντικές εμπειρίες.
- Μην του ζητάτε πάρα πολλά γιατί θα μάθει να ζητά πολλά κι από τον εαυτό του και θα απογοητεύεται εύκολα.
- Βοηθήστε το –όχι μόνο με λόγια αλλά και με τη συμπεριφορά σας– να μη νιώθει συναισθηματική εξάρτηση από εσάς.
- Βοηθήστε το να βρει ισορροπία ανάμεσα στην αυτοεκτίμηση και σε ένα «παραφουσκωμένο» εγώ.
- Ενθαρρύνετέ το να κάνει παρέα με άλλα παιδιά για να αποκτήσει κοινωνικές δεξιότητες και να γίνει αποδεκτό από τους συνομηλίκους του.
- Μάθετέ το να μοιράζεται με τους άλλους αλλά και να παίρνει πρωτοβουλίες.
- Στην περίπτωση που είστε single parent μη θυσιάζετε την προσωπική ζωή σας για χάρη του παιδιού, γιατί θα το επιβαρύνετε με ενοχές.
- Μην το εμποδίζετε να περνάει χρόνο –ακόμη και ολόκληρη νύχτα– με τους παππούδες, τις γιαγιάδες, τα ξαδέλφια του, δηλαδή με συγγενικά και φιλικά πρόσωπα της απόλυτης εμπιστοσύνης σας.
- Μην παρεμβαίνετε συνεχώς διορθώνοντας οτιδήποτε κάνει, γιατί, απλώς, θα ενισχύσετε την τελειομανία του.
- Μην του επιτρέπετε να γίνεται δύστροπο και εγωπαθές.
Εμμανουέλα Νικολαϊδου
Τεύχος Απριλίου 2015
