Μήπως είσαι όλα νεύρα, αγανάκτηση και άγχος όποτε σκέφτεσαι τη δουλειά; Μήπως τις Δευτέρες μοιάζει μαρτύριο να σηκωθείς από το κρεβάτι για να πας στη δουλειά; Έχεις πιάσει τον εαυτό σου να προσπαθεί να περάσει όσο το δυνατό λιγότερο χρόνο στο γραφείο; Αναγνωρίζεις κάτι από τη ζωή σου σε όλο αυτό; Τι φταίει που νιώθεις έτσι; Η απάντηση είναι απλή. Μάλλον ζεις και δουλεύεις σε τοξικό εργασιακό περιβάλλον.
Είμαι σίγουρη ότι οι περισσότεροι από εσάς έχετε παρακολουθήσει τουλάχιστον μία φορά (την έχω παρακολουθήσει πάνω από 10), την ταινία The Devil Wears Prada. Και αν δεν την έχετε δει ήδη, θα πρέπει πραγματικά να το κάνετε. Η ταινία έγινε γνωστή όχι τόσο εξαιτίας της υπέροχης ερμηνείας της Meryl Streep και της Ann Hathaway, αλλά εξαιτίας μιας σκληρής πραγματικότητας που κανείς μέχρι τότε δεν είχε αγγίξει: ότι η εκμετάλλευση είναι το τίμημα που πρέπει να πληρώσεις για την επιτυχία! Το συμπέρασμα που βγάζεις στο τέλος της ταινίας είναι πως ο πραγματικός «κακός» δεν είναι ο ρόλος που ενσαρκώνει η Meryl Streep αλλά το ίδιο το τοξικό εργασιακό περιβάλλον… Όμως, αν έχεις τη δύναμη να του επιβληθείς, θα σε οδηγήσει στο απόλυτο success story!
Αυτό είναι το τοξικό εργασιακό περιβάλλον
Τοξικό περιβάλλον είναι εκείνο όπου οι εργαζόμενοι δυσκολεύονται στην εργασία τους λόγω της αρνητικής ατμόσφαιρας που έχει δημιουργηθεί από τους συναδέλφους, τους ανωτέρους ή την ίδια την κουλτούρα της εταιρίας. Ο μέσος άνθρωπος περνάει 90.000 ώρες στη δουλειά κατά τη διάρκεια μιας μέσης ζωής. Είναι λοιπόν κατανοητό ότι θέλουμε να περνάμε τον χρόνο μας σε ένα υγιές, άνετο και γεμάτο χαρά περιβάλλον.
Ένα τοξικό εργασιακό περιβάλλον οδηγεί σε αυξημένο άγχος στην καθημερινή επαγγελματική ζωή. Οι διευθυντές που ασκούν πίεση, τα αυστηρά deadlines, το χάσμα επικοινωνίας μεταξύ των εργαζομένων και της διοίκησης και πολλά άλλα είναι σημάδια ενός τοξικού χώρου εργασίας. Η έλλειψη αναγνώρισης, η ευνοϊκότητα, η ανθυγιεινή επικοινωνία, τα κουτσομπολιά και ο μεγάλος κύκλος εργασιών είναι μερικοί λόγοι που προκαλούν κουλτούρα εργασιακής εξουθένωσης. Η τοξικότητα στο χώρο εργασίας περιλαμβάνει επίσης κακή ηγεσία, κακές ικανότητες διαχείρισης, χαλαρό κώδικα δεοντολογίας και έλλειψη επικοινωνίας.
Για πολλούς ανθρώπους, η δουλειά μπορεί να είναι σαν ένα δεύτερο σπίτι. Περνάς εκεί τις περισσότερες ώρες. Οι συνεργάτες και ολόκληρη η ομάδα πιθανόν είναι τα άτομα με τα οποία αλληλεπιδράς περισσότερο στη ζωή σου, μετά την οικογένεια ή τους φίλους σου. Ωστόσο, είναι αδύνατο να είσαι αποτελεσματική και να νιώθεις πλήρης σε ένα τοξικό περιβάλλον εργασίας. Ακόμα κι αν εργάζεσαι από το σπίτι, ένα αρνητικό εργασιακό περιβάλλον μπορεί να ξεπεράσει τους φυσικούς τοίχους. Οι ιδιότητες εκείνες που καθιστούν την εργασία ένα υγιές ή ανθυγιεινό μέρος μπορούν να επηρεάσουν τα πάντα, από την προσωπική ζωή και την υγεία σου μέχρι την αυτοεκτίμησή σου. Το αυξημένο άγχος της εργασίας σε ένα δυσλειτουργικό γραφείο μπορεί να οδηγήσει άμεσα σε επαγγελματική εξουθένωση.
Πως θα αναγνωρίσεις τις τοξικές συμπεριφορές
«Αυτή η δουλειά είναι ήδη αρκετά σκληρή, έχω ήδη κουραστεί και ενώ το να παραπονιόμαστε μαζί μπορεί μερικές φορές να είναι λυτρωτικό, ακούγοντάς το να το κάνει όλη μέρα, κάθε μέρα, κάνει μια κακή κατάσταση χειρότερη.» Μια πρόταση που ακούγεται συχνά και που δείχνει πολύ χαρακτηριστικά την ένταση του προβλήματος!
Τα παρακάτω είναι παραδείγματα τοξικών συμπεριφορών που θα μπορούσαν να συμβούν σε οποιοδήποτε χώρο εργασίας:
- Επιθετικότητα . Συμβαίνει όταν κάποιος από τους συναδέλφους ή τη διοίκηση δεν ελέγχει το θυμό του. Αυτό μπορεί να επηρεάσει την ασφάλεια του χώρου εργασίας καθώς και την παραγωγικότητα.
- Ναρκισσισμός . Μια θετική αντίληψη για τον εαυτό μας είναι σπουδαίο προσόν, όταν, όμως, φτάνει σε επίπεδο ναρκισσισμού, αυτό μπορεί να επηρεάσει αρνητικά όλους τους εργαζομένους.
- Έλλειψη αξιοπιστίας . Η δυσπιστία και η έλλειψη αξιοπιστίας εμφανίζονται όταν οι άνθρωποι δεν τηρούν τις υποσχέσεις ή το χρονοδιάγραμμα που τους έχει δοθεί και μοιράζουν παντού ευθύνες εκτός από τους ίδιους.
- Παθητικότητα . Η υπερβολική παθητικότητα μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τόσο τις εργασιακές σχέσεις όσο και την παραγωγικότητα.
- Αποδιοργάνωση . Κάθε δουλειά χρειάζεται εστίαση στο στόχο, πειθαρχία και, το κυριότερο, ισχυρή δομή.
- Έλλειψη προσαρμογής . Είναι σημαντικό να υπάρχει ευελιξία και προσαρμοστικότητα στις αλλαγές.
- Κουτσομπολιά . Τα κουτσομπολιά στο γραφείο μπορούν να προκαλέσουν ανεπιθύμητες συγκρούσεις, να υπονομεύσουν τις εργασιακές σχέσεις και να επηρεάσουν αρνητικά την ομαδική εργασία.
- Ποιος θα πάρει τη «δόξα». Το ηθικό μπορεί να επηρεαστεί σοβαρά από τους εργαζόμενους που αξιώνουν τα επιτεύγματα κάποιου άλλου, ειδικά όταν αναζητούν όλη τη δόξα για ένα ομαδικό έργο ή υποβαθμίζουν τις προσπάθειες των άλλων προκειμένου να αναδείξουν καλύτερα τη δική τους συνεισφορά.
- Εκφοβισμός . Ο εκφοβισμός κάθε είδους επηρεάζει σοβαρά το ηθικό των εργαζομένων, κάτι που πολλές φορές οδηγεί την κατάσταση στα άκρα.
Η τοξικότητα… με λέξεις!
Οι τοξικές καταστάσεις πηγάζουν από τοξικές φράσεις. Είναι συνήθως ο πρώτος σαφής δείκτης της ημέρας ότι βρίσκεστε σε κακό περιβάλλον:
«Ποιος είναι ο μάνατζερ εδώ, εγώ ή εσύ;»
«Είμαι εδώ περισσότερο καιρό από εσάς, για να το ξέρετε…»
«Μπορείτε να κάνετε τις διακοπές σας αργότερα; Αυτή η περίοδος είναι πραγματικά σημαντική για την εταιρεία»
«Αν δεν θέλετε αυτή τη δουλειά, υπάρχει πάντα κάποιος που θα πάρει με χαρά τη θέση σας.»
«Σταμάτα να δικαιολογείσαι και κάνε αυτό που σου ζητήθηκε»
“Η δουλειά δεν πρέπει να είναι διασκεδαστική – γι ‘αυτό την αποκαλούν” δουλειά “
«Δεν μου αρέσει η στάση σου.»
«Μπορεί να σε αντικαταστήσουν αν δεν το κάνεις, οπότε θα το έβλεπα αν ήμουν στη θέση σου».
“Κοιτάξτε αυτόν… έχει πραγματικά προβλήματα και δεν παραπονιέται… δουλεύει!”
«Δεν φταίω εγώ, ο τάδε έπρεπε να κάνει, αλλά δεν το έκανε!»
Ποιος είναι τελικά υπεύθυνος για την τοξικότητα στον χώρο εργασίας;
Όλα αυτά θέτουν το ερώτημα: Ποιος ή τι ευθύνεται για την τοξικότητα στο χώρο εργασίας; Ποιος πρέπει να λογοδοτήσει; Φταίνε οι τοξικοί υπάλληλοι ή οι managers; Η απάντηση είναι πως τα άτομα σε κάθε επίπεδο ενός οργανισμού μπορούν να συμβάλουν στην τοξικότητα στο χώρο εργασίας. Όπως ο καθένας μπορεί να δημιουργήσει τοξικότητα, έτσι και ο καθένας μπορεί να λύσει το πρόβλημα. Όλοι έχουμε την επιλογή αν θα τροφοδοτήσουμε ή όχι αυτήν την τοξικότητα. Μπορούμε να επιλέξουμε να υποφέρουμε ή να κάνουμε κάτι για το πρόβλημα.
Πώς μπορεί να επηρεάσει την αίσθηση του φυσιολογικού
Η Alison Green, συγγραφέας και δημιουργός του Ask a Manager, έγραψε για το πώς οι άνθρωποι που εργάζονται σε τοξικά περιβάλλοντα βρέθηκαν να ευαισθητοποιούνται στο επίπεδο της κακής συμπεριφοράς που ήταν πρόθυμοι να ανεχτούν και να αποδεχτούν. Έγραψε συγκεκριμένα:
«Το να δουλεύεις σε μια δυσλειτουργική δουλειά είναι τρομερό για όλους τους προφανείς λόγους: ασαφείς προσδοκίες, εξωπραγματικός φόρτος εργασίας, τυραννικό αφεντικό, τοξικοί συνεργάτες … Αλλά πέρα από τις προφανείς, κακές δουλειές, επιβάλλεται μια επιπλέον τιμή που πολλοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν. Αν μείνετε σε ένα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί να διαστρεβλώσει την ιδέα σας για το φυσιολογικό ».
Εν ολίγοις, οι άνθρωποι που εργάζονται σε τοξικά περιβάλλοντα μπορούν να καταλήξουν να αποδέχονται αυτό που δεν θα έπρεπε να κάνουν, μεταφέροντάς το μαζί τους σε μελλοντικές δουλειές.
Επιπτώσεις στην υγεία
Οι ειδικοί έχουν γράψει άπειρα άρθρα που επιβεβαιώνουν τον αντίκτυπο που έχουν τα ανθυγιεινά εργασιακά περιβάλλοντα στην ψυχική μας ευεξία. Τι μπορεί να σου συμβεί:
- Αρχίζεις να ξεχνάς το εύρος των δεξιοτήτων και των ταλέντων που έχεις, υποβαθμίζεις ό, τι κάνεις και αρχίζεις να αμφιβάλλεις αν υπήρξες ποτέ καλός υπάλληλος! Ωστόσο, εκτός από την απογοήτευση και την αμφιβολία για τις ικανότητές σου, η μεγαλύτερη έκθεση σε τοξικούς χώρους εργασίας μπορεί να προκαλέσει ένα πιο επικίνδυνο ζήτημα. Την κατάθλιψη. Η κατάθλιψη που προκαλείται από εσωτερικούς και εξωτερικούς παράγοντες στο χώρο εργασίας εμποδίζει την κρίση, την παραγωγικότητα και τις προοπτικές σταδιοδρομίας.
- Χρόνιο άγχος. Ξυπνάς κάθε μέρα με τόσο έντονο στρες που νιώθεις να πνίγεσαι πριν καν φτάσεις στη δουλειά σου.
- Νιώθεις υπερβολικά καταπονημένη. Σε έναν εχθρικό χώρο εργασίας, οι εργαζόμενοι είναι συχνά φορτωμένοι με πολλές ευθύνες, πράγμα που ευθύνεται για ένα μεγάλο ποσοστό υπερκόπωσης.
- Νιώθεις θύμα λεκτικής κακοποίησης και εκφοβισμού, με ό, τι αυτό συνεπάγεται.
Πώς να αντιμετωπίσεις το τοξικό περιβάλλον…
Εάν αισθάνεσαι ότι εργάζεσαι σε έναν τοξικό χώρο εργασίας, συχνά το καλύτερο για αρχή είναι να μιλήσεις με τον διευθυντή ή το τμήμα ανθρώπινου δυναμικού. Προσπάθησε να κάνεις προτάσεις στον διευθυντή σου για το πώς θα μπορούσε να βελτιωθεί η κατάσταση εάν τα πράγματα γίνονταν διαφορετικά. Θα βοηθήσει να επικεντρωθείς σε θετικές προτάσεις βελτίωσης και όχι σε κριτικές για την τρέχουσα κατάσταση έτσι ώστε να μειώσεις την πιθανότητα να σε αντιμετωπίσει αμυντικά. Για παράδειγμα, μπορείς να προτείνεις κοινωνικές δραστηριότητες για την οικοδόμηση ηθικού και συναδελφικότητας.
Μίλα!
Προσπάθησε να λύσεις το πρόβλημα μιλώντας. Εάν το πρόβλημα είναι με τον συνεργάτη σου, προσπάθησε να το συζητήσεις μαζί του. Προσπάθησε πρώτα εσύ να δείξεις κατανόηση χωρίς να σταματήσεις να διεκδικείς το δίκιο σου! Να θυμάσαι ότι οι συγκρούσεις δεν είναι πάντα αρνητικές… αρνητικές είναι μόνο οι αντιδράσεις μας σε αυτές.
Πάρε γνώμες
Εμπιστεύσου τους φίλους και την οικογένεια. Οι φίλοι και η οικογένειά είναι συχνά οι πρώτοι που αντιλαμβάνονται ότι κάτι δεν πάει καλά με την επαγγελματική μας ζωή. Ενώ εμείς τρελαινόμαστε με τον φόρτο εργασίας, τις προθεσμίες και τα deadlines, είναι αυτοί που βλέπουν πρώτοι την επίδραση όλου αυτού πάνω μας. Στηρίξου πάνω τους, μοιράσου μαζί τους τον αγώνα που κάνεις και μετά ζήτησε μια αντικειμενική γνώμη. Θα είναι σε θέση να γνωρίζουν καλύτερα εάν απλά παραπονιέσαι ή εάν υπάρχει πραγματικό πρόβλημα.
Αναζήτησε “συμμάχους” στο γραφείο
Αναζήτησε υποστήριξη στο γραφείο. Εάν έχεις φίλους μέσα στη δουλειά σου, τότε έχεις κάνει ένα βήμα παραπέρα προς την επίλυση του ζητήματος. Μαζί, μπορείτε να συζητήσετε το πρόβλημα, να αφήσετε το άγχος στην άκρη και να τεκμηριώσετε επιχειρήματα. Και αν δεν έχεις κανέναν, προσπάθησε να έρθεις κοντά με άτομα που φαίνεται να αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα με εσένα.
Ξεκίνα να ψάχνεις για νέα δουλειά
Αν όλα τα υπόλοιπα αποτύχουν, ξεσκόνισε το βιογραφικό σου και παραιτήσου… Ακούγεται ριζοσπαστικό; Κι όμως, η ψυχική και σωματική υγεία σου δεν έχει τίμημα. Είναι πολύ καλύτερο να απομακρυνθείς εσύ από ένα επιβλαβές περιβάλλον παρά να αντιμετωπίσεις τον κίνδυνο να αρρωστήσεις.
Ενεργοποίησε την ενσυναίσθηση
Υπάρχει μια φράση που λέει: «Τα άνευ ελέγχου συναισθήματα κάνουν τους έξυπνους ανθρώπους να φαίνονται ανόητοι.»
Είναι γεγονός ότι όσο καλύτερα ξέρουμε να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα των άλλων, τόσο καλύτερα μπορούμε να διαχειριστούμε τη μεταξύ μας σχέση. Μια υγιής ανθρώπινη σχέση είτε πρόκειται για επαγγελματική είτε για προσωπική γίνεται ασφαλώς ποιοτικότερη, όταν τα άτομα που την απαρτίζουν έχουν μάθει να αναγνωρίζουν τα συναισθήματά τους, να τα ελέγχουν, να αναγνωρίζουν τα συναισθήματα των άλλων και να χρησιμοποιούν όλες αυτές τις πληροφορίες για να συγκροτήσουν γερές και ουσιαστικές σχέσεις. Αυτό ονομάζεται συναισθηματική νοημοσύνη!
Ωστόσο, κάτι που αξίζει να σημειωθεί για τη Συναισθηματική Νοημοσύνη είναι… η απουσία της. Το κόστος της «συναισθηματικής αγραμματοσύνης» συχνά οδηγεί τους ανθρώπους σε δυσφορία, θυμό, κατάθλιψη, άγχος και επιθετικότητα. Οδηγεί σε τοξικές σχέσεις μέσα και έξω από τη δουλειά μας.
Οφείλουμε να μάθουμε πως να διαχειριζόμαστε και να ελέγχουμε τα συναισθήματά μας τόσο για μας όσο και για τους συνανθρώπους μας.
Γιατί δίνοντας βάση στο ανθρώπινο συναίσθημα στο χώρο εργασίας, αυτό έχει μόνο όφελος… τι όφελος; καλύτερη συνεργασία μεταξύ των εργαζομένων και ένας πιο ευτυχισμένος χώρος εργασίας.
Πρέπει να θυμόμαστε ότι είμαστε άνθρωποι κάθε μέρα. Όλη την ημέρα… Και όχι μόνο στη ζωή “έξω από το γραφείο”.
Φωτογραφίες Cottonbro
Κείμενο της Certified Life & Business Coach και Επικοινωνιολόγου Αφροδίτης Χόντου.
