Πρωτοπόρος του κινήματος της Land Art και ένας από τους εξέχοντες Βρετανούς εικαστικούς, ο Richard Long, παρουσιάζει ένα σύνολο έργων με τίτλο “Dry Walk” στην γκαλερί Bernier/Eliades στις Βρυξέλλες. Για τον sir Richard Long, το περπάτημα είναι το μέσον για να εξερευνήσει έννοιες όπως ο χώρος ο χρόνος, η κίνηση. Τα ταξίδια του σε διάφορα τοπία – από βουνά και ερήμους μέχρι ακτές, λιβάδια, ποτάμια και χιονισμένα εδάφη- αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της δουλειάς, της ζωής και του τρόπου σκέψης του.
Από το 1967, ο Richard Long μεταμορφώνει τους περιπάτους του σε συναρπαστικά έργα τέχνης, και δημιουργεί ένα αρχείο τεκμηρίωσης των ταξιδιών του. Τα γλυπτά, οι φωτογραφίες και τα κείμενά του είναι καταγραφές προσωρινών εγκαταστάσεων και εφήμερων περασμάτων από διάφορα τοπία, εξερευνώντας τον στενό δεσμό μεταξύ της ανθρωπότητας και του φυσικού κόσμου.
Ποτέ άλλοτε το περπάτημα δεν ήταν έργο τέχνης
Το πρώτο του έργο ήταν το “A Line Made By Walking”. Περπάτησε επανειλημμένα μια γραμμή σε ένα λιβάδι μέχρι που το πεπλατυσμένο γρασίδι κατέγραψε το ορατό ίχνος της παρουσίας του και στη συνέχεια φωτογράφισε το αποτέλεσμα. Αυτά τα έργα περιλαμβάνουν συχνά μετρήσεις χρόνου και απόστασης, τοπωνύμια και φυσικά φαινόμενα, δημιουργώντας ένα μοναδικό λεξιλόγιο που μεταφέρει πρωτότυπες ιδέες και ισχυρές αφηγήσεις. Οι δημιουργίες του είναι διττές, είναι σύγχρονες αλλά πρωτόγονες, εννοιολογικές αλλά φυσικές, εστιάζοντας στο ολοκληρωμένο έργο τέχνης καθώς και στην περίπλοκη διαδικασία δημιουργίας τους. Ακόμη και όταν εγκατασταθεί σε πιο αστικά περιβάλλοντα, όπως μουσεία, γκαλερί ή οικιακά περιβάλλοντα, ο καρπός της εργασίας του διατηρεί μια βαθιά σύνδεση με τη φυσική του προέλευση.
Nature as art
Ο ίδιος έχει πει για τα έργα του: «Με τα χρόνια αυτά τα γλυπτά έχουν εξερευνήσει την παροδικότητα, τη μονιμότητα, την ορατότητα και την αναγνώριση. Ένα γλυπτό μπορεί να μετακινηθεί, να διασκορπιστεί ή να μεταφερθεί. Οι πέτρες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως δείκτες χρόνου ή απόστασης ή να υπάρχουν ως μέρη ενός τεράστιου, αλλά ανώνυμου, γλυπτού. Σε έναν περίπατο στο βουνό, ένα γλυπτό θα μπορούσε να φτιαχτεί πάνω από τα σύννεφα, ίσως σε μια απομακρυσμένη περιοχή, φέρνοντας μια ευφάνταστη ελευθερία για το πώς ή πού μπορεί να γίνει τέχνη στον κόσμο.
Τα γλυπτά τοπίων μου κατοικούν στην πλούσια επικράτεια ανάμεσα σε δύο ιδεολογικές θέσεις, δηλαδή σε αυτήν της κατασκευής “μνημείων” ή, αντίστροφα, “να αφήνουν μόνο ίχνη”. Ο Sir Richard Long ζει και εργάζεται στο Μπρίστολ του Ηνωμένου Βασιλείου. Σπούδασε στο St. Martin’s School of Art, στο Λονδίνο και αργότερα στο West of England College of Art, στο Μπρίστολ. Έχει λάβει πολλές υποψηφιότητες και βραβεία όπως το βραβείο Turner το 1989 το οποίο έλαβε αφού υπήρξε short-listed τέσσερις συνεχείς χρονιές.
Στην Ελλάδα έχει έρθει καλεσμένος του οργανισμού ΝΕΟΝ το 2020 με το έργο Athens Slate Line. Επρόκειτο για μεμονωμένα κομμάτια σχιστόλιθου που συναρμολογήθηκαν στο σχήμα μιας γραμμής που παραπέμπει στο μονοπάτι της διαλογιστικής φύσης του βαδίσματος και τοποθετήθηκε στην Νότια Κλιτύ της Ακρόπολης, στον Περίπατο που οδηγεί στο Ιερό του Διονύσου Ελευθερέως.
H land art σηματοδοτεί τη συνολική εμπειρία του τοπίου
Να πούμε για την “τέχνη της γης” ότι είναι ένα καλλιτεχνικό κίνημα που εμφανίστηκε στις δεκαετίες του 1960 και του 1970. Η “land art” διεύρυνε τα όρια της τέχνης, βγήκε έξω από τους τοίχους, χρησιμοποίησε φυσικά υλικά, και δημιούργησε έργα ενταγμένα στο φυσικό περιβάλλον. Τα υλικά που χρησιμοποιούνται είναι υλικά της Γης- έδαφος, πετρώματα, βλάστηση, νερό – που βρίσκονται επί τόπου, και οι τοποθεσίες των έργων είναι συχνά απομακρυσμένες από τα πληθυσμιακά κέντρα.
Η land art προβάλλει την εμπειρία του τοπίου και της φύσης. Δεν είναι απλώς μια εικόνα ή ένα γλυπτό τοποθετημένο μέσα στο τοπίο. Η τοποθεσία είναι συχνά ένα ενεργό συστατικό της εργασίας. Δεδομένου ότι μπορεί να πραγματοποιηθεί μακριά από τη γκαλερί, η τεκμηρίωση είναι μια βασική πτυχή του έργου και του τρόπου πρόσβασης σε αυτό. Μερικές φορές, είναι το έργο.
Η τέχνη συνώνυμη της πρωτοπορίας
Το κίνημα δημιουργήθηκε από μια ομάδα πρωτοπόρων καλλιτεχνών που ερεύνησαν φυσικούς χώρους, εναλλακτικούς τρόπους καλλιτεχνικής παραγωγής και τρόπους παράκαμψης του εμπορικού συστήματος τέχνης. Αυτό το κίνημα συνέπεσε με τη δημοτικότητα της απόρριψης της αστικής διαβίωσης και του ενθουσιασμού για αυτό που ορίζεται ως αγροτικό. Για την land art έχουμε κάνει ειδική μνεία σε σε προηγούμενο άρθρο παρουσιάζοντας ένα εξαιρετικό βιβλίο για την αξιοσημείωτη δυναμική παρουσία γυναικών landartists.
Η έκθεση “dry walk” του Richard Long στην γκαλερί Bernier/Eliades στις Βρυξέλλες διαρκεί έως 07.12.2024.
Κείμενο, Μίνα Καραγιάννη Μουσειολόγος – Επιμελήτρια /@museum.ephemera
