H γνώμη των άλλων συχνά μοιάζει να μας εξουσιάζει. Ζούμε τη ζωή μας κάτω από έναν μεγεθυντικό φακό. Οι άνθρωποι κρίνουν συνεχώς τις πράξεις, τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας και εμείς αξιολογούμε τα δικά τους. Αργά ή γρήγορα, όλοι αντιμετωπίζουμε κάποιου είδους κριτική: το αφεντικό σου σε κρίνει για την απόδοσή σου, ο αγαπημένος σου σε κατακρίνει ή σε επιδοκιμάζει για τη συμπεριφορά σου στο δείπνο με την οικογένειά του, η φίλη σου σε αποδοκιμάζει για τα παπούτσια που αγόρασες. Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι δεν έχεις κανέναν απολύτως έλεγχο στην εκτίμηση που έχουν οι άνθρωποι για σένα. Έχεις όμως τον έλεγχο της ανταπόκρισής σου στη δική τους εκτίμηση.
Είτε είναι ένα χτύπημα στην πλάτη, ένα μπράβο, ένα χειροκρότημα ή ένα απλό χαμόγελο, όλοι διψάμε για επιδοκιμασία. Ένα πρωταρχικό κίνητρο της ανθρώπινης συμπεριφοράς είναι η ανάγκη για έγκριση και αποδοχή. Πολλές φορές η γνώμη των άλλων καθορίζει ολόκληρη την αυτοεκτίμησή μας. Η ανάγκη για έγκριση αγγίζει σχεδόν κάθε πτυχή της ζωής μας, από το επιδοκιμαστικό χαμόγελο των γονιών μας ή τους βαθμούς στο σχολείο, μέχρι τα likes στα social media, τα κλικ και τα σχόλια σε διαδικτυακές αναρτήσεις.
Η ανασφάλεια της αρνητικής κριτικής
Είναι φυσιολογικό οι άλλοι να σχηματίζουν άποψη για σένα, τη δουλειά σου και το πώς σκέφτεσαι και ενεργείς. Σε άλλους μπορεί να αρέσει το στυλ σου και σε άλλους όχι, άλλοι μπορεί να σε συμπαθούν και άλλοι να σε αντιπαθούν. Οι άνθρωποι αντιδρούμε διαφορετικά στην κριτική. Οι πολύ ευαίσθητοι αντιδρούν, φωνάζουν, κλαίνε ή αμύνονται. Και ο λόγος που λειτουργούν έτσι είναι επειδή η αποδοκιμασία δημιουργεί βασικές ανασφάλειες. Ίσως και κάποιες οδυνηρές αναμνήσεις αγχωτικών εμπειριών, τύψεις ή αυστηρές τιμωρίες από την παιδική τους ηλικία.
Υποφέρουν γιατί δεν ξέρουν πώς να αντιμετωπίσουν το απρόβλεπτο. Αμύνονται γιατί έχει πληγωθεί ο εγωισμός τους. Η γνώμη των άλλων και το πως σκέφτονται οι άλλοι για εμάς σε κάποιο βαθμό μας επηρεάζει όλους. Όμως, αν πρέπει να δώσω μία συμβουλή σε αυτό εδώ το σημείο είναι η εξής: Όσο λιγότερο ευαίσθητη είσαι στις κρίσεις των άλλων, με τόση μεγαλύτερη δύναμη θα ανταπεξέλθεις σε δύσκολες καταστάσεις.
Σαν πρώτο βήμα, προσπάθησε να εντοπίσεις τις υπερβολικές, καταστροφικές ή παραμορφωμένες σκέψεις και πεποιθήσεις που πυροδοτούν αρνητικές συναισθηματικές καταστάσεις. Αποδέξου τον εαυτό σου, συγχώρεσε τον και άφησε τις απογοητεύσεις στην άκρη. Για να αλλάξεις τη ζωή σου πρέπει να αλλάξεις τις σκέψεις σου. Αποσύνδεσε την αυτοεκτίμησή σου από την έγκριση των άλλων και συνειδητοποίησε το εξής: Δεν μπορείς να ελέγξεις τι κάνουν ή τι λένε οι άλλοι. Μπορείς να ελέγξεις μόνο τι κάνεις, τι λες και τι σκέφτεσαι.
Υπάρχουν πάντα δύο όψεις
Ποιος σου είπε πως η θετική κριτική σου κάνει πάντα καλό; Πολλές φορές η θετική κριτική είναι η χειρότερη. Μπορεί να είναι απλά παραπλανητική γιατί το μόνο που θέλει να πετύχει είναι να τονώσει τον εγωισμό σου. Είναι πιο εύκολο να αποδεχτείς τη θετική κριτική κάποιου που λέει πως είσαι όμορφη, γενναιόδωρη, καλή συνεργάτης ή εξαιρετική συνάδελφος. Και με αυτόν τον τρόπο επιβεβαιώνεσαι.
Από την άλλη, γιατί δεν προσπαθείς να καλωσορίσεις και την αρνητική πλευρά; Το πρόβλημα είναι ότι έχουμε μάθει να αξιολογούμε τις απόψεις ως καλές ή κακές. Δεχόμαστε εύκολα τα θετικά και διστάζουμε να δεχθούμε τα αρνητικά, επομένως χάνουμε μεγάλο μέρος των feedback που μας δίνονται. Τι μπορείς να κάνεις; Το κλειδί είναι να αφαιρέσεις τις ετικέτες “καλό” ή “κακό” πάνω από κάθε άποψη, να ακούς κρατώντας μια ουδέτερη στάση, να αφομοιώνεις κάθε φορά τις πληροφορίες και να δεις τι μπορείς να μάθεις από αυτές.
Ανακαλύπτοντας τον εαυτό σου
H γνώμη των άλλων μπορεί να σε κάνει να νιώθεις πως χάνεις την ισορροπία σου. Γι’αυτό χρειάζεσαι μερικά tips ζωής:
- Αναζήτησε την έγκριση μέσα σου, όχι στις απόψεις των άλλων. Τοποθέτησε την αυτοεκτίμησή σου ψηλά και μην επιτρέπεις να επηρεάζεσαι από το τι μπορεί να πουν ή να σκεφτούν οι άλλοι. Το τι λένε και τι κάνουν οι άλλοι δεν εξαρτάται από σένα. Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να είσαι η καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου.
- Σταμάτα να ανησυχείς για το τι σκέφτονται οι άλλοι. Άρχισε να σκέφτεσαι τι μπορείς να ελέγξεις. Αφήνοντας πίσω σου τα πράγματα που δεν μπορείς να ελέγξεις, όπως τις απόψεις των άλλων, μετατοπίζεις την εστίασή σου σε αυτό που μπορείς να ελέγξεις: τον εαυτό σου και τη συμπεριφορά σου.
- Λάβε την κριτική ως ανατροφοδότηση. Οι Στωικοί φιλόσοφοι του κλασικού κόσμου πίστευαν ότι όταν η κριτική είναι δικαιολογημένη, θα έπρεπε να τη θεωρούμε ως ανατροφοδότηση και να τη χρησιμοποιούμε για να βελτιώσουμε τον εαυτό μας.
- Η αυτοεκτίμησή σου δεν καθορίζεται από την έγκριση κανενός άλλου. Δεν υπάρχει αντικειμενική κλίμακα αξιολόγησης που να επιτρέπει σε άλλο άτομο να σε κρίνει. Δεν ξέρουν τι έχεις περάσει. Δεν γνωρίζουν την ιστορία σου, τις δοκιμασίες σου ή το μονοπάτι που έχεις περπατήσει για να είσαι στο σημείο που βρίσκεσαι. Δεν ξέρουν ούτε το ταξίδι σου ούτε τον προορισμό σου.
- Εμπιστέψου τη διαίσθησή σου. Οι πιο επιτυχημένοι άνθρωποι στον κόσμο χλευάστηκαν, αμφισβητήθηκαν και απορρίφθηκαν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους. Όμως, πίστεψαν στον εαυτό τους και τα κατάφεραν! Εμπιστεύθηκαν το ένστικτό τους, σεβάστηκαν τον προσωπικό τους αγώνα και έκλεισαν τα αυτιά τους σε αυτούς που τους έκριναν αρνητικά.
Βρες την αλήθεια σου
Πόσες φορές επέτρεψες η γνώμη των άλλων να σε εμποδίσει από το να είσαι το άτομο που ονειρεύεσαι; Πόσες φορές επέτρεψες στις απόψεις “τους” για σένα, να σε κάνουν να χάσεις την πίστη σου ότι μπορείς να τα καταφέρεις; Θα μπορούσες να περάσεις όλη σου τη ζωή προσπαθώντας να ανταποκριθείς στα πρότυπα άλλων ανθρώπων. Ή απλά να κλείσεις τα αυτιά σου.
Θα μπορούσες να τους αφήσεις να σε επηρεάσουν, αλλά αυτό δεν είναι καλή στρατηγική για μια γεμάτη και ευτυχισμένη ζωή. Τώρα είναι η ώρα να αρχίσεις να τιμάς την προσωπικότητα και τις αυθεντικές σου αξίες. Γνώρισε τον εαυτό σου. Κάνε παρέα μαζί του. Άκουσέ τον και εμπιστέψου τον. Πάντα θα έχουν κάτι να πουν για σένα. Οι απόψεις τους, όμως, δεν αλλάζουν αυτό που είσαι.
“Οι απόψεις είναι τα φθηνότερα εμπορεύματα στη γη. Όλοι έχουν ένα κοπάδι από απόψεις έτοιμες να τις ευχηθούν σε όποιον τις αποδεχτεί. Εάν επηρεάζεστε από “απόψεις” όταν φτάσετε στις αποφάσεις, δεν θα πετύχετε σε κανένα εγχείρημα.” -Ναπολέων Χιλ
Kεντρική φωτογραφία Izma Vladimirovna / Pexels.
Κείμενο της Certified Life & Business Coach και Επικοινωνιολόγου Αφροδίτης Χόντου.
