«Το μέλλον δεν υπάρχει αλλά σ’ αγαπώ τόσο πολύ» Με αυτόν τον ουτοπικό αλλά συγχρόνως ελπιδοφόρο τίτλο, ο Ουκρανός εικαστικός, επιμελητής και ακτιβιστής Denys Shantar εκθέτει για πρώτη φορά στην Ελλάδα στην γκαλερί Crux στο Κολωνάκι. Και η αντίφαση που δημιουργεί η φιλοξενία της έκθεσης σε ένα μεγάλο αστικό διαμέρισμα του προηγούμενου αιώνα με τον ακτιβισμό προστίθεται στα θετικά της έκθεσης.
Κύρια πηγή τροφοδότησης για το καλλιτεχνικό έργο του Shantar είναι η μνήμη από τον πολιτισμό της χώρας του. Το έργο του εμπλουτίζεται και μορφοποιείται διαρκώς από τις χώρες που ζει, εργάζεται ή ταξιδεύει.
Γεννημένος σε μια πολύπαθη χώρα και μεγαλωμένος στην Ελβετία, ο Denys Shantar χρησιμοποιεί την τέχνη ως μέσο νοηματοδότησης του καθημερινού αγώνα των ανθρώπων, όχι μόνο της Ουκρανίας, αλλά και όσων οι ελευθερίες και τα δικαιώματα καταστρατηγούνται από πολιτικές, θρησκευτικές και κοινωνικές δυνάμεις σε όλα τα σημεία αυτού του πλανήτη. Εικονοποιεί τα διλήμματα και τις αρχές του που δοκιμάζονται από τους κοινωνικούς κανόνες στον αγώνα για ελεύθερη ροή της ζωής.
Η εννοιολογική τέχνη του Denys Shantar
Στα έργα του, ο Denys Shantar ενσωματώνει ποικίλα υλικά και τεχνικές και δημιουργεί αφηγήσεις μεταξύ πραγματικότητας και μυθοπλασίας. Εξερευνά την παιδική του ηλικία, την θρησκεία, τη μετανάστευση και την queer ταυτότητα. Συνδέει την προσωπική εμπειρία με τα παγκόσμια γεγονότα, και με την τέχνη του επιδιώκει να δίνει απαντήσεις στα υπαρξιακά του ερωτήματα. Γιατί για αυτόν η τέχνη πρέπει να είναι εννοιολογική, ART MUST BE CONCEPTUAL.
Από την βόρεια Ευρώπη στην αστική Αθήνα
Πολίτης του κόσμου, πριν συμπληρώσει την τρίτη δεκαετία της ζωής του ο Denys Shantar, έχει κάνει σπουδές σε δραματικές τέχνες και στο σχεδιασμό κοστουμιών και είναι απόφοιτος του Πανεπιστημίου τεχνών της Ζυρίχης. Ζει και εργάζεται στην Αμβέρσα και τη Ζυρίχη. Η πρώτη του ατομική έκθεση στην Ελλάδα, η οποία σχεδιάστηκε από την αείμνηστη θεωρητικό τέχνης Κατερίνα Νίκου, αποτελείται από δύο σύνολα έργων. Το πρώτο σύνολο περιλαμβάνει μεγάλα έργα-σημαίες ραμμένα ή κεντημένα σε πολύχρωμα παραδοσιακά οικιακά υφάσματα.
Ο Denys Shantar, με τα έργα του αυτά γεννά μια ακτιβιστική δράση με πολιτικά (End dictatorship in Eastern Europe and Central Asia), (Art must be conceptual) και κοινωνικά συνθήματα (Life sucks and so do you). Οι σημαίες και τα κοστούμια του με σαφείς αναφορές στην πολιτιστική του κληρονομιά και τις προσωπικές του εμπειρίες ξεκινούν μια εικαστική επανάσταση αναδεικνύοντας με σαφήνεια την αντιπαράθεση της ουκρανικής του κληρονομιάς και της σύγχρονης ζωής του. Για να επαληθεύσει τη Φοκνερική ρύση «το παρελθόν δεν είναι νεκρό, στην πραγματικότητα δεν είναι καν παρελθόν».
Άνθη και έρωτες στην Μυθολογία
Στο δεύτερο μέρος της έκθεσης, ο Denys Shantar, απλώνει γέφυρες στον σημερινό τόπο φιλοξενίας του, την Αθήνα και την Ελλάδα. Εμπνέεται από την queer πλευρά της ελληνικής μυθολογίας, από ήρωες όπως ο Υάκινθος, ο Κυπάρισσος και ο Κρόκος. Όλοι τους υπήρξαν εραστές θεών που πέθαναν με τραγικό τρόπο και μετατράπηκαν σε λουλούδια. Ο εικαστικός αποτυπώνει σε χαρτί τις δραματικές αυτές στιγμές όπως περιγράφονται στην ελληνική μυθολογία.
Να θυμηθούμε ότι ο Υάκινθος ήταν εραστής του Απόλλωνα. Μια μέρα, καθώς έπαιζαν με έναν δίσκο, ο Απόλλωνας έριξε πρώτος. Ο Υάκινθος έτρεξε πίσω του για να τον πιάσει και να εντυπωσιάσει τον Απόλλωνα. Καθώς ο δίσκος χτύπησε στο έδαφος, αναπήδησε, χτύπησε το κεφάλι του Υάκινθου και τον τραυμάτισε θανάσιμα. Από τα δάκρυά του γεννήθηκε το ομώνυμο φυτό.
Σε αντίστοιχη μοίρα ο Κυπάρισσος, απέκτησε την εύνοια του Απόλλωνα, ο οποίος του χάρισε ένα ιερό ελάφι για συντροφιά. Μια μέρα ο Κυπάρισσος είχε βγει για κυνήγι, είδε ένα ελάφι και χωρίς να αντιληφθεί ότι επρόκειτο για το αγαπημένο του ζώο το σκότωσε. Ο Απόλλωνας λυπήθηκε τη μεγάλη θλίψη του και τον μεταμόρφωσε σε κυπαρίσσι. Ο Κρόκος, ήταν φίλος του Ερμή. Μια μέρα και ενώ οι δύο φίλοι έπαιζαν, ο Ερμής χτύπησε κατά λάθος τον Κρόκο στο κεφάλι και τον σκότωσε. Στο σημείο εκείνο φύτρωσε το λουλούδι που πήρε το όνομά του.
Η έκθεση «Το μέλλον δεν υπάρχει αλλά σ’ αγαπώ τόσο πολύ» του Denys Shantar στη γκαλερί Crux, Σέκερη 4, στην Αθήνα, θα είναι επισκέψιμη μέχρι τις 17 Ιουνίου 2023.
Κείμενο Μίνα Καραγιάννη Μουσειολόγος – Επιμελήτρια.
