Η πολυβραβευμένη ταινία “Poor Things” του Γιώργου Λάνθιμου, “ζωντανεύει” στο Μουσείο Μπενάκη σε μια έκθεση που μας εισάγει στον μαγικό κόσμο του κινηματογράφου μέσα από τα εντυπωσιακά κοστούμια της. Δώδεκα από τα πρωτότυπα χειροποίητα κοστούμια, όπως αυτά φορέθηκαν από την Emma Stone, τον Willem Dafoe, τον Mark Ruffalo, τον Ramy Youssef και άλλους ηθοποιούς, παρουσιάζονται στην έκθεση, που είναι η πρώτη με αμιγώς κινηματογραφικό περιεχόμενο για το Μουσείο. Η ενδυματολόγος Holly Waddington που βραβεύτηκε με Όσκαρ και BAFTA για την εξαιρετική δουλειά της σε αυτήν την ταινία, εξερεύνησε τους χαρακτήρες διαβάζοντας αρχικά το σενάριο και στη συνέχεια διαβάζοντας και ξαναδιαβάζοντας το βιβλίο. Χρησιμοποίησε διάφορα υλικά για τις δημιουργίες της, με χαρακτηριστικά τα ογκώδη μανίκια και τους φραμπαλάδες χτίζοντας τον ενδυματολογικό κώδικα της ταινίας.
Βικτωριανά πλαστρόν σε μοντέρνους συνδυασμούς
Σε σκηνοθεσία Γιώργου Λάνθιμου, το Poor Things βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του 1992 του Alasdair Gray, το οποίο αφηγείται την ιστορία μιας ενήλικης γυναίκας που αυτοκτονεί και “ξαναγιεννιέται” στο εργαστήριο ενός ψευδοεπιστήμονα εμφυτεύοντάς της τον εγκέφαλο του έμβρυου που κυοφορούσε. Με μια ακόρεστη περιέργεια για τον κόσμο, η Bella Baxter (Emma Stone), ξεκινά-με tabula rasa- ένα ταξίδι αυτο-ανακάλυψης και εξερεύνησης του κόσμου γύρω της. Αν και το Poor Things (για κάποιους το φεμινιστικό μανιφέστο του Λάνθιμου) διαδραματίζεται στη βικτωριανή εποχή, συγκεκριμένα στη δεκαετία του 1880, ο Λάνθιμος πήρε κάποιες δημιουργικές ελευθερίες από τη φανταστική αισθητική της κωμωδίας επιστημονικής φαντασίας, η οποία αντανακλάται πολύ και στα αντισυμβατικά κοστούμια.
Για την γκαρνταρόμπα της Bella, η Waddington, συνδύασε παραδοσιακές σιλουέτες του τέλους του 19ου αιώνα. Με σαφείς επιρροές από τη βικτωριανή ενδυματολογία, όπως φουσκωτά μανίκια, βολάν και πλαστρόν, με πιο μοντέρνες λεπτομέρειες χρώματα και υφές σε extreme συνδυασμούς όπως βινύλ και δαντέλα. “Ο Γιώργος δεν ήθελε να κάνω ένα δράμα εποχής”, μας είπε η σχεδιάστρια στην συνέντευξη τύπου. “Υπάρχει μια παρορμητική ιδιότητα στην πρωταγωνίστρια, οπότε μου άρεσε πολύ η ιδέα ότι τα ρούχα θα ήταν ασυμβίβαστα και υπερβολικά”.
Αλλόκοτα μανίκια & φανταστική πλοκή
Χρειάζεται βαθιά και πολύπλευρη έρευνα για να σχεδιάσεις τα κοστούμια μια ταινίας. Η έρευνα της ενδυματολόγου ξεκίνησε από τη δεκαετία του 1880-1890 όπου τα “μεγάλα μανίκια” ήταν η τάση της εποχής. Μανίκια, που ενώ έχουν κάτι το εξωπραγματικό ή αλλόκοτο ταιριάζουν με τη φανταστική πλοκή και την ενισχύουν. “Χρησιμοποιούσα βικτωριανά σχήματα και μετά έβρισκα άλλους τρόπους για να ερμηνεύσω τις πλούσιες υφές, που για μένα χρειαζόταν ώστε η Bella να νιώθει ζωώδης και απείθαρχη”, λέει η Waddington.
Η σχεδιάστρια, κατά την ενδυματολογική σχεδίαση, χρησιμοποιεί συμβολισμούς για να μεταφέρει βαθύτερα νοήματα και λεπτά μηνύματα. Τα χρώματα, τα σχέδια και τα αξεσουάρ όταν επιλεγούν προσεκτικά αντικατοπτρίζουν τις εσωτερικές συγκρούσεις, τη συναισθηματική κατάσταση ή το αφηγηματικό τόξο ενός χαρακτήρα. Όσο η Bella εκτίθεται σε περισσότερες καταστάσεις στα ταξίδια της, τόσο τα ντυσίματά της αποκτούν περισσότερο όγκο.
Η αβίαστη ωρίμανση των ρούχων
Ακόμη και όταν η ηρωίδα υπακούει στους κανόνες που έθεταν οι κοινωνικοί θεσμοί εκείνης της εποχής, το κάνει ντυμένη με τον δικό της ανορθόδοξο τρόπο. Ενδεικτικά αναφέρουμε το ένδυμα του πανεπιστημίου που υπάρχει και στην έκθεση. Πρόκειται για ένα μακρύ σακάκι, που είναι χαρακτηριστικό ανδρικό ρούχο του Παρισιού εκείνης της εποχής. Το φορά για να εναρμονίζεται με τους άνδρες συμφοιτητές της αν και κάνει την ανατροπή και αφαιρεί την φούστα που θα έπρεπε να φοράει.
Ένα από τα πιο δυνατά ενδύματα στην ταινία (που δυστυχώς δεν υπάρχει στην έκθεση) εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της γαμήλιας τελετής, όπου η Bella φοράει ένα λευκό φόρεμα και ένα πέπλο καλύπτει το μισό μέρος του προσώπου της. Αυτή η δημιουργία, ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση για την Waddington. Με σαφείς μεταφορές στην πατριαρχία και στον γάμο, αυτό το ένδυμα, σχεδιάστηκε για να μοιάζει με παγίδα μέσα από την οποία το σώμα διακρίνεται καθαρά. “Δεν θα μπορούσε να φοράει ένα συμβατικό βέλο, είναι γελοίο” ανέφερε η Waddington. Πάλεψε για μέρες με την ιδέα της να φοράει πέπλο, επειδή είναι ένα τόσο παραδοσιακό στοιχείο της γκαρνταρόμπας. Τελικά, αποφάσισε να δέσει το τούλι γύρω από το πρόσωπο της Bella, το οποίο κατέληξε να είναι το αγαπημένο look της ηθοποιού από την ταινία.
Στον δρόμο της απλότητας
Προς το τέλος της ταινίας, η Bella, ετοιμάζεται για τις εξετάσεις ανατομίας στην επιδίωξή της να γίνει γιατρός. Σε αυτή τη σκηνή κλεισίματος, φορά μια καφέ φούστα και ένα κρεμ πουλόβερ με λιγότερο φουσκωτά μανίκια. Μια εμφάνιση πολύ πιο ήρεμη και συγκρατημένη, αλλά εξακολουθεί να είναι από τα καλύτερα ρούχα της λόγω της αντίθεσης με το υπόλοιπο ντύσιμό της. Η απλότητα είναι το ζητούμενο, καθώς έχει σκοπό να απεικονίσει πώς η Bella ωριμάζει και γίνεται πιο προσγειωμένη καθώς ο εγκέφαλός της φτάνει στην ηλικία της.
Η τέχνη της ενδυματολογίας
Όταν σκεφτόμαστε σπουδαίες ταινίες, θυμόμαστε συχνά εκπληκτικά οπτικά στοιχεία, μαγευτικές ερμηνείες και συναρπαστική αφήγηση. Πίσω από τις σκηνές, μια κρίσιμη πτυχή που συμβάλλει σημαντικά στη συνολική κινηματογραφική εμπειρία είναι η ενδυματολογία. Η τέχνη της ενδυματολογίας, ξεπερνά το απλό ντύσιμο των χαρακτήρων. Στην ταινία “Poor Things”, τα ρούχα παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της ταυτότητας της πρωταγωνίστριας, ενισχύοντας τις αφηγήσεις και βυθίζοντας το κοινό στον κόσμο της ταινίας. Τα κοστούμια εκτέθηκαν στο Barbican Centre του Λονδίνου και μετά ταξίδεψαν στην Αθήνα. Είτε έχεις, είτε δεν έχει δεις την εν λόγω ταινία, η επίσκεψη στην έκθεση είναι must. Μια βόλτα ανάμεσα από τα κοστούμια, θα σε κάνει να αισθανθείς ότι γίνεσαι μέρος της.
Η έκθεση “Poor things. Τα κοστούμια” στο Μουσείο Μπενάκη, διαρκεί από 02.06 έως 29.09.2024.
Κείμενο, Μίνα Καραγιάννη Μουσειολόγος – Επιμελήτρια /@museum.ephemera
