Η ζωή μας είναι γεμάτη από υποθετικά συμπεράσματα και συνειρμικές εικασίες. Άσχετα με το αν μας κάνουν να βλέπουμε το ποτήρι μισογεμάτο η μισοάδειο, οι εικασίες συχνά δεν έχουν ουδεμία σχέση με τη πραγματικότητα και σχεδόν πάντα μας οδηγούν σε λάθος αποφάσεις και εσφαλμένα συμπεράσματα.
Αυτό που σπάνια συνειδητοποιούμε, είναι πόσο μεγάλη επίδραση έχουν οι φευγαλέες εικασίες της καθημερινότητας στη ζωή μας. Θα τις παρομοίαζα με έναν σκηνοθέτη, ο οποίος βρίσκεται, συνήθως, πίσω στα παρασκήνια και καθορίζει πού θα εστιάσει η κάμερα κάθε φορά, πώς θα δημιουργήσει την “τέλεια” σκηνή και με ποιο τρόπο, στο τέλος, θα γίνει το τελικό μοντάζ. Με άλλα λόγια, καθορίζουν την πραγματικότητά μας ακόμα κι αν είναι εντελώς αβάσιμες.
Οι εικασίες είναι αβάσιμα συμπεράσματα που “αποφασίζουμε” να αποδεχτούμε ως αληθινά
Το πρωί βλέπεις έναν καταγάλανο ουρανό, οπότε υποθέτεις ότι δεν θα χρειαστείς ομπρέλα. Ο φίλος που συναντάς στο δρόμο, χαμογελάει εγκάρδια όταν σε βλέπει, οπότε υποθέτεις ότι είναι χαρούμενος. Στη γωνία, ένας άντρας και μια γυναίκα αρχίζουν να μιλούν δυνατά και έτσι υποθέτεις ότι μαλώνουν για τη σχέση τους. Μέχρι στιγμής, καμία από αυτές τις υποθέσεις δεν βασίζεται σε έρευνα. Όπως όλοι γνωρίζουμε, ο καιρός μπορεί να αλλάξει γρήγορα, οι άνθρωποι μπορούν να κρύψουν τα αληθινά τους συναισθήματα και όποιος μιλάει δυνατά, δε σημαίνει ότι τσακώνεται. Οι υποθέσεις γίνονται σε χιλιοστά του δευτερολέπτου και βασίζονται αποκλειστικά στις πληροφορίες που έχεις στη διάθεσή σου εκείνη τη στιγμή.
Το βασικό πράγμα που πρέπει να έχουμε κατά νου είναι ότι, οι περισσότερες από αυτές τις πληροφορίες, προέρχονται από το μυαλό μας. Οι εικασίες είναι γεγονότα που αποφασίζουμε να αποδεχτούμε ως αληθινά ή γεγονότα που πιστεύουμε ότι θα συμβούν χωρίς στοιχεία ή αποδείξεις. Τις περισσότερες φορές είναι προκατειλημμένες και εσφαλμένες αντιλήψεις σχετικά με μια κατάσταση, άτομο ή ομάδα. Πολύ πιθανό να βασίζονται και σε προηγούμενες εμπειρίες μας. Οι εικασίες μπορεί να φαίνονται ασήμαντες, με μια πρώτη ματιά, παρόλα αυτά, είναι πολύ πιθανό να προκληθεί μεγάλη ζημιά μπερδεύοντας τες με την πραγματικότητα.
Επινοώντας ιστορίες για τους άλλους
Συχνά κάνουμε εικασίες για τους άλλους ανθρώπους, από το πώς μοιάζουν, τι λένε ή δεν λένε, πώς ενεργούν ή δεν ενεργούν. Ωστόσο, και οι άλλοι κάνουν υποθέσεις για εμάς, μπαίνοντας όλοι μαζί σε έναν κύκλο μιας “υποθετικής” ζωής, μακριά από την πραγματικότητα. Κάνοντας εικασίες, βλέπουμε τη ζωή και τον κόσμο μέσα από τους δικούς μας φακούς. Βλέπουμε τη ζωή σύμφωνα με το ποιοι είμαστε εμείς. Κάνουμε υποθέσεις για τις ζωές άλλων ανθρώπων με βάση τις δικές μας εμπειρίες, αξίες και πεποιθήσεις. Εικάζουμε την εξέλιξη κάποιων καταστάσεων, με γνώμονα τη συνήθεια. Και πολλές φορές κάνουμε λάθος.
Το πρόβλημα με το να κάνουμε εικασίες, είναι ότι πιστεύουμε ότι είναι η αλήθεια. Επινοούμε μια ολόκληρη ιστορία που είναι μόνο για μας αλήθεια, αλλά την πιστεύουμε. Μια υπόθεση οδηγεί σε μια άλλη υπόθεση. Βγάζουμε βιαστικά συμπεράσματα και προκαταβάλλουμε τα συναισθήματά μας, δημιουργώντας έτσι έναν φαύλο κύκλο ανησυχίας, χωρίς λόγο.
Έτσι “γεννιούνται” οι εικασίες
Οι εικασίες επηρεάζουν τις σκέψεις, τις πεποιθήσεις και τις απόψεις μας. Κατ’ επέκταση ολόκληρη τη ζωή μας. Από πού όμως προέρχονται; Από την πρώτη στιγμή που ερχόμαστε στον κόσμο, επηρεαζόμαστε από τα πάντα γύρω μας. Οι γονείς μας αποφασίζουν πώς θα μας μεγαλώσουν. Μας διδάσκουν για τις αξίες που θέλουν να έχουμε στη ζωή. Κάθε εμπειρία που προστίθεται στη ζωή μας, συμβάλλει σε αυτές τις σκέψεις, πεποιθήσεις και απόψεις. Επηρεαζόμαστε συνεχώς. Η οικογένειά μας, οι φίλοι, οι συνεργάτες, οι δάσκαλοί μας, τα αφεντικά και οι συνάδελφοί μας, επηρεάζουν το υποσυνείδητό μας.
Έπειτα, είναι τα Social Media. Με δισεκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο να ασχολούνται με το Facebook, το Instagram κλπ, συνειδητοποιούμε ότι δεν μας επηρεάζουν πια μόνο οι κοντινοί μας άνθρωποι. Όλα όσα βλέπουμε και διαβάζουμε στο τηλέφωνό μας, επηρεάζουν τη συμπεριφορά, την ψυχολογία μας και, κυρίως, την κρίση μας. Τέλος, υπάρχουν και τα στερεότυπα. Κρίνουμε τους ανθρώπους από την εμφάνιση και τη συμπεριφορά τους, απλώς και μόνο επειδή βλέπουμε μπροστά μας κάτι διαφορετικό από μας.Όλα αυτά μαζί δημιουργούν «προεπιλεγμένες λειτουργίες» , τις οποίες φέρνουμε στην επιφάνεια της ζωής μας, σχεδόν χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε με τη μορφή των υποθέσεων.
Φόβος
Έχεις ποτέ σκεφτεί πως όταν ανησυχείς για κάτι υπερβολικά, κάνεις απλά εικασίες για το μέλλον; Δεδομένου ότι ο εγκέφαλός μας έχει μια ενσωματωμένη αρνητική προκατάληψη, η πλειονότητα των υποθέσεων που κάνουμε τείνουν να έχουν τις ρίζες τους στον φόβο . Το να κάνουμε αρνητικές υποθέσεις και να φανταζόμαστε τα χειρότερα σενάρια μας είναι πιο εύκολο από το να σκεφτούμε θετικά και αισιόδοξα. Έτσι είμαστε “προγραμματισμένοι”.
Προσωπικά, πιστεύω πως οι άνθρωποι, από φόβο, προσπαθούμε να κερδίσουμε χρόνο. Οι εικασίες αποτελούν έναν αποτελεσματικό τρόπο επεξεργασίας της ζωής μας, μετριάζοντας την ανάγκη να αναλύσουμε κάθε απόχρωση, κάθε κατάστασης. Καταφεύγουμε σε αβίαστα συμπεράσματα, γιατί πολύ απλά, δεν έχουμε μάθει να αφιερώνουμε χρόνο για να αποκωδικοποιήσουμε συμπεριφορές, χαρακτήρες και πράξεις. Οι άνθρωποι έχουν μια ροπή προς το προφανές. Κι αυτό είναι αρκετά “επικίνδυνο” για την ισορροπία μας.
Μην πιστεύεις όλα όσα σκέφτεσαι
Όταν υποθέτουμε πράγματα, στην πραγματικότητα, περιορίζουμε τις δυνατότητές μας και την σωστή αντίληψη του κόσμου εκεί έξω. Μερικές φορές, μετατρέπουμε κάτι σπουδαίο σε κάτι τρομερό απλώς κάνοντας εικασίες, αντί να ελέγχουμε τα γεγονότα και τις καταστάσεις κάθε φορά. Επίσης, πέφτοντας σε αυτή την “παγίδα”, πολλοί από εμάς δεν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να κυνηγήσει τα όνειρά του ή να ακολουθήσει αυτό που πραγματικά θέλει, όχι επειδή είναι κάτι αδύνατον να συμβεί, αλλά επειδή “υποθέτουμε” ότι δεν είναι δυνατό. Και γι’ αυτό δεν μπαίνουμε καν στη διαδικασία της προσπάθειας.
Σταματώντας να κάνεις εικασίες, το πιο σημαντικό που μπορείς να καταφέρεις, είναι να αλλάξεις τη ζωή σου και να κατανοήσεις καλύτερα τον εαυτό σου και τη ζωή. Δεν είναι εύκολο. Θα πρέπει να βγεις από τη ζώνη άνεσής σου και να “δεις” μπροστά σου μια νέα προοπτική ζωής. Μιας ζωής χωρίς περιοριστικές πεποιθήσεις, μακριά από στερεοτυπικές αντιλήψεις και λάθη. Μόνο εσύ μπορείς να αποφασίσεις πού θα σε βγάλει αυτό το ταξίδι. Χρειάζεται να συνειδητοποιήσεις ότι υπάρχει ένα τεράστιο χάσμα μεταξύ της υπόθεσης σου για την πραγματικότητα και της ίδιας της πραγματικότητας. Αυτό θα σε απελευθερώσει και θα σε βοηθήσει να ξεκολλήσεις από την υπερβολική σκέψη και την αρνητικότητα. Συμβουλή μου; Μην πιστεύεις όλα όσα σκέφτεσαι!
Δύο κόσμοι
Έχεις σκεφτεί ποτέ το γεγονός ότι ζούμε σε δύο κόσμους όλη μας τη ζωή; Ο ένας είναι ο πραγματικός κόσμος που κατοικούμε όλοι μας, τον οποίο αντιλαμβανόμαστε μέσα από τις πέντε αισθήσεις μας. Ο άλλος είναι ένας εικονικός κόσμος που υπάρχει μόνο στο μυαλό μας, που αποτελείται από τη σκέψη, τη φαντασία, τη μνήμη και τα όνειρά μας. Σε αυτόν τον εικονικό κόσμο συνεχίζουμε να κάνουμε υποθέσεις για το πώς είναι τα πράγματα στον πραγματικό κόσμο. Αυτό μπορεί να μας προκαλέσει πολύ πόνο και να μας στερήσει ανθρώπους και χαρά από τη ζωή μας.
Εσύ, κάνε ένα βήμα πέρα από όλα αυτά. Σταμάτα να ανησυχείς για πράγματα που δεν μπορείς να ελέγξεις και άρχισε να δίνεις βάση σε πράγματα που μπορείς να ελέγξεις. Οι εικασίες είναι απλά ο φόβος σου να αντιμετωπίσεις τη ζωή εκεί έξω. Γλίτωσε τον εαυτό σου από περιττές σκέψεις και νιώσε θετικά συναισθήματα. Μπορείς να εμπιστευτείς ανθρώπους, δεν είναι όλοι αναξιόπιστοι. Την αγένεια των άλλων μην την εκλαμβάνεις προσωπικά. Έτσι έχουν μάθει να συμπεριφέρονται. Και, κυρίως, σταμάτα να φοβάσαι. Δεν τον χρειάζεσαι τον φόβο όταν χτίζεις τα θεμέλια για την καινούρια σου ζωή. Όπως είπε κάποτε ο Μαρκ Τουέιν με χιούμορ: “Είμαι γέρος και έχω γνωρίσει πάρα πολλά προβλήματα, αλλά τα περισσότερα από αυτά δεν συνέβησαν ποτέ”.
Kεντρική φωτογραφία, Eugenia Remark / Pexels.
Κείμενο της Certified Life & Business Coach και Επικοινωνιολόγου Αφροδίτης Χόντου.
