Ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες σήμερα, ο Γερμανός Thomas Schütte παρουσιάζει στην γκαλερί Bernier/Eliades την όγδοη ατομική έκθεσή του, αμέσως μετά από την αναδρομική έκθεση στο MoMA της Νέας Υόρκης. Ο Thomas Schütte θεωρείται εξέχουσα προσωπικότητα στο χώρο της τέχνης και είναι τύχη που η μακροχρόνια συνεργασία του με την γκαλερί τον φέρνει συχνά κοντά μας. Τόσο γιατί χρησιμοποιεί ένα ευρύ φάσμα μέσων, υλικών και τεχνικών, στοιχεία που κάνουν το έργο του πολυδιάστατο, όσο και για την πολιτική στάση του απέναντι στους θεσμούς, στο κράτος και στην ουσία της τέχνης. Για την εν λόγω έκθεση, ο Schütte δημιούργησε μια σειρά από νέα έργα που είναι δηλωτικά των ιδεών του.
Στο κέντρο της τέχνης του Schütte βρίσκεται η ανθρώπινη φιγούρα, όπως αυτή η τεράστια σμαραγδί προτομή που η πλάτη της καλωσορίζει τους επισκέπτες της οδού Επταχάλκου. Οι προτομές του χαρακτηρίζονται από ιδιότυπες, συγκλονιστικές φυσιογνωμίες οι οποίες αποκτούν την τελική τους μορφή μόνο στην πορεία της μοντελοποίησης. Σε αυτή τη δημιουργική διαδικασία, ο καλλιτέχνης πειραματίζεται με διαφορετικά υλικά και διαστάσεις, συμπεριλαμβανομένων των βάσεων, τις οποίες θεωρεί αναπόσπαστο μέρος των έργων του.
Βίος και πολιτεία του Thomas Schütte
Ως έφηβος, το 1972, ο Thomas Schütte επισκέφτηκε δύο φορές την Documenta στο Κάσελ, που παρουσίαζε, μεταξύ πολλών άλλων έργων τέχνης, ένα τεράστιο γλυπτό του Richard Serra. Αυτό το έργο και παρόμοια κομμάτια, με την πρωτοποριακή αισθητική τους, φαίνεται να ενέπνευσαν τον Schütte, ο οποίος θα συνέχιζε τις σπουδές του στην Kunstakademie Düsseldorf που ήταν τότε ο τόπος μιας καλλιτεχνικής μίνι-αναγέννησης. Ένα portfolio σουρεαλιστικών σχεδίων, όπως αυτά που εξακολουθούν να βγάζουν οι μαθητές του Γυμνασίου, ήταν κατά κάποιο τρόπο αρκετό για να τον κάνει δεκτό στην αξιοσέβαστη Ακαδημία Τέχνης στο Ντίσελντορφ, την πόλη όπου ζει σχεδόν από τότε.
Η σχολή ήταν διάσημη για τα μαθήματα του Gerhard Richter, γνωστού για τα ζωγραφισμένα riff σε κοινές φωτογραφίες, και των Bernd και Hilla Becher, πρωτοπόρων της εννοιολογικής φωτογραφίας. Με τέτοιους δασκάλους ήρθε σε επαφή με τον μινιμαλισμό, την arte povera και όλα τα καλλιτεχνικά ρεύματα αυτής της σημαντικής εποχής. Ανάμεσα στα πολλά που θα διαβάσεις για τις επιρροές στο έργο του είναι και η πορεία της ζωής του πατέρα του. Σύμφωνα με τον ίδιο τον Schütte, ο πατέρας του, υπολοχαγός στον στρατό του Χίτλερ, έκανε πέντε χρόνια καταναγκαστικής εργασίας στη Σοβιετική Ένωση μετά την ήττα της Γερμανίας αλλά έμεινε σιωπηλός για εκείνη την εποχή της ζωής του.
Απομάκρυνση από τον μινιμαλισμό
Γυναίκες, λουλούδια και άγγελοι γεμίζουν τον χώρο της γκαλερί. Έργα που στήνονται από τον ίδιο και φτιάχνουν μικρά σύνολα στο εσωτερικό αλλά και στον εξωτερικό χώρο της. Τα αγάλματα στο μικρό κηπάριο της γκαλερί αφορούν τα ζώα. Δύο μεγάλοι μπρούτζινοι σκύλοι “Double tribute to Moondog”, είναι έργα αφιερωμένα στον Νεοϋορκέζο μουσικό Louis Thomas Hardin. Ένας σκύλος με στρατιωτικό κράνος για ράχη που προσεύχεται μπροστά σε ένα κερί και κάποια επιτοίχια κεφάλια ζώων. Αντλώντας έμπνευση από τα αρχαία ελληνικά και ρωμαϊκά αγάλματα, την πρώιμη μοντερνιστική γλυπτική και τη μεταμοντέρνα αρχιτεκτονική, η πρακτική του απομακρύνθηκε από τον μινιμαλισμό και την εννοιολογική τέχνη αναζητώντας νέες αφηγηματικές φόρμες και φιγούρες.
Όπως το έργο “mother earth”, που δεσπόζει στη δεύτερη αίθουσα της γκαλερί, έχει αναφορές στα αρχαιοελληνικά αγάλματα και παρουσιάζει μια ιερατική μορφή με ένα ένδυμα μακρύ σαν μανδύα καλυμμένο με ένα λαμπερό καφέ-ροζ χρώμα. Με έντονα χαρακτηριστικά προσώπου, με ένα εντυπωσιακό headpiece και ένα πόδι να προβάλλει από τον μανδύα δείχνει δύναμη και κυριαρχία. Μέσα από τη χρήση διαφορετικών υλικών, το έργο του διατηρεί μια ειρωνική και κριτική διάσταση, ενώ παραμένει ανοιχτό σε ερμηνείες.
Ένα παραμορφωμένο ερωτηματικό στον κόσμο
“Ποτέ δεν προτείνω μία ανάγνωση για τα έργα μου. Όσο περισσότερες αναγνώσεις έχει ένα κομμάτι μετά από 500 χρόνια τόσο καλύτερες είναι οι πιθανότητες να επιβιώσει. Το one-liner δεν επιβιώνει ποτέ” αναφέρει ο Thomas Schütte σχετικά με το έργο του. “Θέλω να είμαι διαφορετικός, ή μόνος μου ή απέναντι. Είμαι αντίθετος με οτιδήποτε μπορείς να αναφέρεις. Τα πράγματα για τα οποία δεν μπορείς να μιλήσεις – αυτά είναι τα ουσιώδη. Κάποιες απαντήσεις δεν μπορούν να ειπωθούν. Πιστεύω ότι το υλικό, το σχήμα και το χρώμα έχουν τη δική τους γλώσσα που δεν μπορεί να ερμηνευθεί. Η άμεση εμπειρία είναι πολύ πιο συγκινητική από όλους τους άλλους τρόπους επικοινωνίας” προσθέτει σχετικά με τον τρόπο που αντιμετωπίζει τα πράγματα.
Ο καλλιτέχνης που τιμήθηκε με τον Χρυσό Λέοντα στη Μπιενάλε της Βενετίας το 2005, έχει εκθέσει τα τελευταία 45 χρόνια στα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου, Fondation Beyeler, Serpentine Galleries, Moderna Museet, Museo Reina Sofía, Stedelijk Museum παραδέχτηκε με το ύφος που τον χαρακτηρίζει ότι τα υλικά του -οι ακουαρέλες, τα γυαλισμένα κεραμικά και το πολύχρωμο βενετσιάνικο γυαλί, ίσως ακόμη και τα μπρούτζινα έργα του- κινδυνεύουν να “γλιστρήσουν” σε κιτς. Στα έργα του Schütte είναι ανάγλυφη η αγωνία του για τον κόσμο που μας περιβάλλει, την οποία εκδηλώνει με τον δικό του μοναδικό τρόπο. Ακόμη και τα νεύματα του στην παράδοση μπορούν να διαβαστούν περισσότερο ως ειρωνικά παρά λατρευτικά. Μια επίσκεψη στην γκαλερί της οδού Επταχάλκου στο Θησείο θα σε φέρει κοντά στο έργο αυτού του σπουδαίου καλλιτέχνη.
Η έκθεση του Thomas Schütte στην γκαλερί Bernier/Eliades διαρκεί έως 04.03.2025.
Κεντρική φωτογραφία & κείμενο, Μίνα Καραγιάννη Μουσειολόγος – Επιμελήτρια / @museum.ephemera
