Μεγαλώσαμε με τους γονείς μας να μας διαβάζουν παραμύθια. Μεγαλώσαμε περιμένοντας τον «πρίγκιπα» να έρθει να μας σώσει από την «κακιά μάγισσα». Περιμένοντας τον ιππότη με το λευκό άλογο να μας πάρει μακριά από τα προβλήματά, χαρίζοντας μας την απόλυτη ευτυχία. Έτσι μεγαλώσαμε. Έτσι φτιάξαμε στο παιδικό μυαλό μας πως θέλουμε να είναι ο «άντρας» που θα μας αγαπήσει και θα μας… «σώσει»! Δεν διαβάσαμε σε κανένα παραμύθι, όμως, πως ο ίδιος ο πρίγκιπας θα μπορούσε να γίνει εκείνος η «κακιά μάγισσα». Κανείς δεν μας είπε πως θα πρέπει να βρούμε τρόπο να σωθούμε από τον «σωτήρα» μας. Κανείς δεν μας προετοίμασε για κάτι τέτοιο. Μέχρι που μεγαλώσαμε. Και τώρα βιώνουμε μια απρόσμενη πανδημία ενδοοικογενειακής βίας.
Και τώρα η ζωή μας μαθαίνει εφιαλτικά παραμύθια. Εκείνα που μιλάνε για την Καρολάϊν από τα Γλυκά Νερά, για τη Γαρυφαλλιά στη Φολέγανδρο, για τη Κωνσταντίνα από τη Μακρυνίτσα! Τι κρίμα αυτές τις υπέροχες γυναίκες να μην τις γνωρίζουμε από πριν με τα μικρά τους ονόματα! Καλύτερα να μην μαθαίναμε ποτέ τα ονόματά τους για τους λάθος λόγους!
Η πανδημία της ενδοοικογενειακής βίας
Ναι! Το σπίτι μας δεν είναι πάντα καταφύγιο. Η πανδημία έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο να ενταθεί το φαινόμενο μιας παράλληλης και εξ ίσου εφιαλτικής πανδημίας. Της ενδοοικογενειακής βίας που σε ακραίες εκφάνσεις φτάνει έως τη δολοφονία. Ξαφνικά, οι άνθρωποι αναγκάστηκαν να περάσουν μήνες ολόκληρους κλεισμένοι μέσα στα σπίτια τους. Ήρθαν αντιμέτωποι με τις αδυναμίες, με φόβους και με την πραγματική διάσταση των συναισθημάτων τους. Από τη μια οι μάσκες μπήκαν στην καθημερινότητά μας, από την άλλη «έπεσαν» από τα πρόσωπα όλων εκείνων που έκρυβαν τον πραγματικό τους εαυτό πίσω απ’ αυτές. Το lockdown ήταν το ιδανικό σενάριο για να ασκηθεί η βία του ελέγχου. Και σύμφωνα με τους αναλυτές η έξαρση της ενδοοικογενειακής βίας στη πανδημία ήταν μια προβλέψιμη υπόθεση.
Στατιστικά στοιχεία που σοκάρουν
Σε μια παγκόσμια πανδημία, ωστόσο, είναι δίκαιο να ρωτάς: Πώς είναι ο υπόλοιπος κόσμος; Μία στις τρεις γυναίκες παγκοσμίως βιώνει σωματική ή σεξουαλική βία κυρίως από έναν οικείο σύντροφο. Η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου έχει τη δεύτερη υψηλότερη συχνότητα βίας κατά των γυναικών (37%) παγκοσμίως. Στην Αργεντινή, τον Καναδά, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι κυβερνητικές αρχές, οι ακτιβιστές των δικαιωμάτων των γυναικών και οι εταίροι της κοινωνίας των πολιτών έχουν επισημάνει αυξανόμενες αναφορές ενδοοικογενειακής βίας κατά τη διάρκεια της κρίσης και αύξησαν τη ζήτηση για καταφύγιο έκτακτης ανάγκης.
Οι γραμμές βοήθειας στη Σιγκαπούρη και στην Κύπρο έχουν σημειώσει αύξηση των κλήσεων κατά περισσότερο από 30 %. Στην Αυστραλία, το 40 % των εργαζομένων σε μια έρευνα της Νέας Νότιας Ουαλίας, ανέφερε αυξημένα αιτήματα για βοήθεια.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες είδαν περίπου 25% περισσότερες ανθρωποκτονίες το 2020 από ότι το 2019, με βάση στοιχεία που κυκλοφόρησε το FBI. Στις μεγαλύτερες πόλεις της Αμερικής και ειδικότερα στις οικονομικά μειονεκτούσες γειτονιές εντός αυτών των πόλεων, η αύξηση της βίας ήταν η πιο έντονη.
Εκτός από τις Ηνωμένες Πολιτείες, εντύπωση προκαλεί το γεγονός πως στις περισσότερες χώρες το έγκλημα στους δρόμους μειώνεται. Ο υπόλοιπος κόσμος καταδεικνύει το προφανές: οι δολοφονίες και το έγκλημα γενικά βρίσκονται κάτω κατά τη διάρκεια πανδημίας. Όμως η ενδοοικογενειακή συνεχίζει να αυξάνεται με τρομακτικούς ρυθμούς.
Η απροκάλυπτη βία της “νέας κανονικότητας”
Όταν τα πράγματα άρχισαν να παίρνουν “κανονικούς” ρυθμούς και οι άνθρωποι άρχισαν να ξαναβρίσκουν τις ελευθερίες τους, αρκετές γυναίκες προσπάθησαν να φτιάξουν το όραμα μιας καινούριας ζωής. Ήταν ακριβώς εκείνη η στιγμή που οι «άντρες» που έχουν κοντά τους, ένιωσαν ότι χάνουν τον έλεγχο. Και η μόνη λύση γι’ αυτούς ήταν η απροκάλυπτη βία.
Συχνά, η ανακοίνωση ενός χωρισμού ή ενός διαζυγίου αποτελούν την αφορμή για την εκδήλωση αυτής της βίας. Οι πατριαρχικές αντιλήψεις που επικρατούν εδώ και αιώνες στις κοινωνίες μας, ορίζουν τις γυναίκες σαν υποτελείς στην ανδρική εξουσία. Οι γυναίκες οφείλουν να «τιμωρηθούν», για να σωφρονιστούν! Ακόμα κι αν βρουν τρόπο να εγκαταλείψουν το κακοποιητικό περιβάλλον μέσα στο οποίο ζουν, αυτό μπορεί να είναι εξίσου επικίνδυνο. Γιατί συχνά συνεχίζουν να ζουν κάτω από το καθεστώς του φόβου ή του εξευτελισμού από άνδρες που δεν μπορούν να συνειδητοποιήσουν ότι δεν έχουν έλεγχο ούτε πάνω στη ζωή ούτε πάνω στο σώμα των γυναικών αυτών!
Κάποτε πίστευα πως όλα αυτά είναι αναχρονιστικές αντιλήψεις μιας άλλης εποχής. Όμως η επικαιρότητα των τελευταίων μηνών ήρθε για να μου θυμίσει πως οι κοινωνίες δεν αλλάζουν αυτονόητα με το πέρασμα του χρόνου.
Ποιος φταίει;
Τι φταίει; Ποιος φταίει που αντί η κοινωνία μας να αλλάζει προς το καλύτερο, γυρνά πίσω σε θλιβερές βίαιες εξάρσεις; Η πανδημία ευθύνεται σημαντικά για την παγκόσμια έξαρση ενδοοικογενειακής βίας. Όμως η ευθύνη είναι και παραμένει προσωπική…
- Φταίνε αυτοί που υποστηρίζουν ότι το θύμα που κακοποιείται είναι υπεύθυνο για την κακοποίησή του. Ο δράστης είναι πάντα υπεύθυνος για την κακοποίηση και δεν υπάρχει καμία απολύτως δικαιολογία γι’ αυτό! Ο δράστης έχει πάντα την επιλογή να κακοποιεί κάποιον και μπορεί να επιλέξει να μην εκφοβίζει, ούτε να ελέγχει! Μπορεί να οικοδομήσει μια σχέση που βασίζεται στην εμπιστοσύνη, στην ειλικρίνεια, στην αγάπη, στη δικαιοσύνη και στον σεβασμό. Αν το θέλει… Το να κατηγορεί το θύμα ότι αξίζει αυτή τη συμπεριφορά και πολλές φορές να το πείθει κιόλας, είναι κι αυτό μέρος του ελέγχου του θύματος!
- Μια επίσης εξαιρετικά σοβαρή παράμετρος αφορά την κοινωνική εκμάθηση της βίαιης συμπεριφοράς. Διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην άσκηση κακοποίησης. Όταν κάποιος μαθαίνει από μικρός πως η βία μεταξύ των μελών της οικογένειας είναι αποδεκτή, δεν αποκλείεται να επαναλάβει το αρρωστημένο μοντέλο μέσα στο οποίο μεγάλωσε.
- Η έλλειψη παιδείας και κουλτούρας, για μένα είναι η κυριότερη αιτία του φαινομένου. Σε μια κοινωνία που τα ΜΜΕ παρουσιάζουν ως ψυχαγωγικές τις εκπομπές τύπου Big Brother, όπου πρόσφατα παίκτης «διαφήμισε» το βιασμό που θα κάνει αν δεν του «κάτσει» κάποια γυναίκα, ή τύπου Bachelor, στο οποίο γυναίκες εξευτελίζονται μαλλιοτραβώντας η μία την άλλη για τα μάτια ενός άντρα, δεν είναι καθόλου περίεργο πως το να μιλάμε πλέον για αξίες, ηθική, αξιοπρέπεια και σεβασμό της ανθρώπινης ύπαρξης είναι ψιλά γράμματα.
Μπορείς να αντιδράσεις!!
Η αξία σου ως γυναίκα και ως άνθρωπος είναι ανυπολόγιστη. Δεν αρκεί μόνο να επιβιώσεις από την πανδημία του Covid και από τις μεταλλάξεις της. Πρέπει να δεις και τις παράπλευρες “μεταλλάξεις”. Αυτές που μολύνουν τη ζωή σου και τις ζωές των γύρω σου. Οφείλεις να βγάλεις από τη ζωή σου αυτούς που δεν σου επιτρέπουν να απολαύσεις την ύπαρξή σου. Να θυμάσαι πάντα ότι:
- Δεν είσαι υποχρεωμένη να πληρώνεις κάθε τίμημα για να διατηρήσεις το όνειρο μιας συνεκτικής οικογένειας. Δεν είσαι η μοναδική υπεύθυνη γι’ αυτό. Μια οικογένεια οφείλει να διδάσκει αγάπη και καλοσύνη και σεβασμό στα παιδιά της. Αν αυτά εκλείπουν καλύτερα να γίνεις πρώτη εσύ το παράδειγμα γι’ αυτά τα παιδιά!
- Δεν υπάρχει ούτε η «κακιά η ώρα» ούτε «δεν έκατσε η φάση». Αυτός που σε κακοποιεί και ασκεί κάθε είδους βία πάνω σου, δεν αξίζει καμία ευκαιρία. Δεν αξίζει την παραμικρή ανοχή! Τη στιγμή που του δίνεις ακόμα μία ευκαιρία, την ίδια στιγμή αφαιρείς από τον εαυτό σου τη λύτρωση και την ευτυχία!
- Μπορεί να είναι γοητευτικός, ευγενικός, γενναιόδωρος και χαρούμενος για όλους τους άλλους. Όταν η εικόνα αυτή παύει να υπάρχει όταν είναι κοντά σου κι εσύ υφίστασαι τη βία σε οποιαδήποτε μορφή της, ΔΕΝ σε αγαπάει, ΔΕΝ θα αλλάξει και ΔΕΝ είναι δικό σου το λάθος! Πρέπει να αναγνωρίσεις και να αποδεχτείς την πραγματικότητα για να μπορέσεις να προχωρήσεις μακριά από αυτόν!
- Ο φόβος είναι ο πιο κακός σύμβουλος! Η ζωή εκεί έξω δεν μπορεί να είναι χειρότερη από αυτό που ζεις μέσα στο σπίτι σου! Το να μείνεις μόνη δεν είναι τόσο τρομακτικό! Τρομακτικό είναι να παλεύεις να σωθείς μόνη μέσα σε μια σχέση στην οποία κινδυνεύει η ίδια η ζωή σου και η ζωή των παιδιών σου!
Η ευθύνη είναι και της μητέρας
Η βία γύρω μας είναι πρόκληση για τις αξίες μας! Ας μάθουμε αξίες στα παιδιά μας! Ας τους διδάξουμε πως αυτό που έχει σημασία στη ζωή δεν είναι να επιβάλλεσαι πάνω στον αδύναμο, αλλά να είσαι κοντά του να τον βοηθάς, να τον στηρίζεις και να τον σέβεσαι! Ας μάθουμε στα αγόρια μας να συναισθάνονται! Η συναίσθηση μαζί με την αγάπη θα φτιάξουν υπέροχους ανθρώπους, θα φτιάξουν σπουδαίους ΑΝΤΡΕΣ, με τιμή, αξιοπρέπεια και ήθος!
Ας γίνουμε εμείς ο καθρέφτης των παιδιών μας! Ας τους φτιάξουμε ένα καινούριο παραμύθι… Που στο τέλος δεν θα γράφει «κι έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα», αλλά ΕΖΗΣΑΝ. Όπως αξίζει να ζουν όλοι οι άνθρωποι… με ΑΓΑΠΗ!
Κείμενο της Certified Life & Business Coach και Επικοινωνιολόγου Αφροδίτης Χόντου.
